Page 76 - รายงานฉบับสมบูรณ์ โครงการจัดทำข้อเสนอแนะ มาตรการหรือแนวทางในการเพิ่มประสิทธิภาพการปฏิบัติงานตามพระราชบัญญัติสัญชาติ (ฉบับที่ 5) พ.ศ. 2555 เพื่อส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิมนุษยชน
P. 76
69
4.1.2 สภาพปัญหาของคนไทยพลัดถิ่นในภาคใต้
1) สภาพปัญหาของคนไทยพลัดถิ่นก่อนการบังคับใช้พระราชบัญญัติสัญชาติ (ฉบับที่ 5) พ.ศ.
2555
ก่อนที่จะมีพระราชบัญญัติสัญชาติ (ฉบับที่ 5) พ.ศ. 2555 คนไทยพลัดถิ่นจำนวนมาก ที่ไม่มีช่องทาง
ในการขอคืนสัญชาติ รวมถึงซึ่งเป็นปัญหาที่เกิดขึ้นในทำนองเดียวกับคนไทยพลัดถิ่นที่ยังไม่ได้มีการรับรอง
ความเป็นคนไทยพลัดถิ่นด้วยที่เกิดปัญหาในการดำรงชีวิตอันเกิดจากความไร้รัฐไร้สัญชาติที่ส่งกระทบต่อสิทธิ
ในด้านต่าง ๆ ได้แก่
ปัญหาด้านการจัดทำเอกสารที่เกี่ยวกับฝ่ายปกครอง เช่น การไม่ได้รับสิทธิการแจ้งเกิดทั้งที่มี ทร. 14
ทำให้ไม่มีเอกสารอะไรเลย เด็กที่เกิดถูกระบุว่าเป็นสัญชาติพม่า และการแจ้งเกิดให้เป็นบุตรของคนที่มีบัตร
ประชาชน (โดยวิธีการฝากชื่อ) ไม่มีเอกสารหรือหลักฐานใดๆ (มีแต่รูปถ่ายหมู่ที่ถ่ายกันเอง) มีบัตรแล้วแต่เมื่อ
หมดอายุก็ไม่สามารถต่ออายุได้ เช่น ใบขับขี่ บัตร 30 บาทรักษาทุกโรค บัตรทองอนามัย และโรงพยาบาล ไม่มี
ที่อยู่เป็นหลักแหล่งเกิดเป็นชุมชนแออัด ไม่มีหลักประกันในการถือครองทรัพย์สิน เช่น ที่ดิน รถยนต์ จึงทำให้
เกิดปัญหากับตัวแทนในการถือครองทรัพย์สินตามสัญญาเช่าซื้อทรัพย์สิน
ด้านการศึกษา พบว่าแม้คนไทยพลัดถิ่นได้รับการศึกษาแต่ไม่ได้รับใบรับรองการศึกษา หรือมีการ
กำหนดให้คนไทยพลัดถิ่นเรียนได้ถึงชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 เท่านั้นหรือในบางพื้นปฏิเสธในการให้เข้าเรียน
หนังสือ
ด้านการประกอบอาชีพ คนไทยพลัดถิ่นที่ประกอบอาชีพเกษตรกรรม ต้องเผชิญกับราคาพืชผลผลิตที่
ไม่เป็นธรรม (ที่คนที่มีบัตรประจำตัวประชาชนขายได้ราคามากกว่าคนไทยพลัดถิ่น) และไม่ได้รับการช่วยเหลือ
จากรัฐ เช่น การจำนำผลผลิตถูกหลอกลวงบ่อย กรรมกรรับจ้างได้รับค่าแรงไม่เท่าเทียม ได้งานที่คนสัญชาติ
ไทยปฏิเสธไม่ทำ ถูกโกงค่าแรงแต่ไม่มีสิทธิต่อสู้คดี นอกจากนี้การที่มีการจัดทำทะเบียนแรงงานต่างด้าว คน
ไทยพลัดถิ่นส่วนใหญ่ทราบถึงการขึ้นทะเบียนแต่ไม่ไปทำเนื่องจากเป็นการที่ต้องยอมรับว่าเป็นคนพม่า แต่
บางส่วนที่ทำก็เพื่อให้มีสิทธิในการทำบัตรประกันสุขภาพ แต่แลกกับการเสียสิทธิที่ได้รับความช่วยเหลือจากรัฐ
ที่สงวนไว้สำหรับคนสัญชาติไทยเท่านั้น
ด้านการเดินทาง พบว่าคนไทยพลัดถิ่นไม่สามารถออกนอกพื้นที่ได้ ต้องถูกจับกุม ควบคุมตัวและถูก
ผลักดันออกนอกประเทศ (เนื่องจากเข้าใจว่าเป็นคนพม่า) และเจ้าหน้าที่ไม่ติดต่อประสานงานกับกระทรวง
มหาดไทยและสำนักงานตรวจคนเข้าเมือง เจ้าพนักงานตำรวจไม่มีความเข้าใจเรื่อง “คนไทยพลัดถิ่น” ว่าไม่ใช่
คนต่างด้าว การออกนอกพื้นที่โดยไม่ได้รับอนุญาตจะต้องถูกจับกุมเนื่องจากไม่มีบัตรประจำตัว คนไทยพลัดถิ่น
ไม่สามารถทำใบขับขี่ได้ ทำให้มักถูกจับในข้อหา “ไม่พกพาใบอนุญาตขับขี่” ซึ่งการจำกัดการออกนอกพื้นที่ไม่
สอดคล้องกับอาชีพที่ต้องเดินทางเป็นประจำ รวมถึงคนไทยพลัดถิ่นไม่รู้ระเบียบเกี่ยวกับการทำประกอบอาชีพ
ที่ชอบด้วยกฎหมาย เช่น การต้องมีใบอนุญาตทำงาน
