Page 168 - รายงานผลการศึกษาวิจัยเพื่อจัดทำข้อเสนอแนะ มาตรการหรือแนวทางในการส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิมนุษยชนที่เกี่ยวกับการบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน (ฉบับสมบูรณ์)

บทที่ 5
แนวทางในการรับรองการให้สิทธิการใช้ประโยชน์ในที่ดิน

จากตารางข้างต้น เมื่อน าสิทธิการใช้ประโยชน์ในที่ดินมาเปรียบเทียบเพื่อประเมินความมั่นคงในการ

ถือครอง ทั้ง 3 ประเด็นคือ (1) ระยะเวลา (2) การรองรับกติกาชุมชน และ (3) สถานะทางกฎหมาย ภายใต้
สมมติฐานว่าการไม่จ ากัดระยะเวลาในการถือครองเป็นการสร้างแรงจูงใจในการลงทุนในที่ดินสูงที่สุด ในขณะที่

การจ ากัดเวลาระยะสั้นเป็นการสร้างแรงจูงใจที่ต่ า และการรองรับกติกาชุมชนย่อมเป็นการยอมรับวิถีชีวิตและ

วัฒนธรรมในการจัดการทรัพยากรธรรมชาติ รวมถึงการมีสถานะทางกฎหมายในระดับพระราชบัญญัติย่อมเป็น
การรับประกันหน้าที่ของหน่วยงานรัฐในการรับรองสิทธิการใช้ประโยชน์ดังกล่าว สามารถสรุปได้ดังตาราง

ด้านล่าง

สิทธิการใช้ประโยชน์ในที่ดิน ระยะเวลา การรองรับ สถานะทางกฎหมาย
กติกาชุมชน
1. สิทธิท ากิน (สทก.) 5 – 10 ปี  ใบอนุญาต
หนังสืออนุญาต
2. ที่ดินแปลงรวม 5 – 30 ปี  สัญญาเช่า
หนังสืออนุญาต
3. โครงการเกี่ยวกับการอนุรักษ์และ 20 ปี  พระราชบัญญัติ
ดูแลรักษาทรัพยากรธรรมชาติ ภายใน (ออกเป็นพระราชกฤษฎีกา)
อุทยานแห่งชาติ โดยมิได้สิทธิในที่ดิน
4. โครงการเกี่ยวกับการอนุรักษ์และดูแล 20 ปี  พระราชบัญญัติ
รักษาทรัพยากรธรรมชาติภายในเขต (ออกเป็นพระราชกฤษฎีกา)
รักษาพันธุ์สัตว์ป่า หรือเขตห้ามล่า
สัตว์ป่า โดยมิได้สิทธิในที่ดิน
5. แผนจัดการป่าชุมชน 5 ปี (ในการอนุมัติแผน)  พระราชบัญญัติ
6. โฉนดชุมชน ไม่มีก าหนดระยะเวลา  ระเบียบส านักนายกรัฐมนตรี
7. ข้อบัญญัติท้องถิ่น ไม่มีก าหนดระยะเวลา  กฎหมายล าดับรอง
8. เขตหวงห้ามซึ่งมิใช่ที่ราชพัสดุ ไม่มีสิทธิถือครอง  การอนุโลมอย่างไม่เป็นทางการ
9. ที่ราชพัสดุ ไม่มีสิทธิถือครอง  การอนุโลมอย่างไม่เป็นทางการ

ดังนั้น ในการรับรองการให้สิทธิในการใช้ประโยชน์ในที่ดินของบุคคล กลุ่มบุคคล และชุมชนในพื้นที่

ต่างๆ อันเป็นการคุ้มครองสิทธิมนุษยชนที่ได้รับการกระทบจากกฎหมายและนโยบายมีข้อเสนอแนะ ดังนี้

(1) ปรับปรุงการให้สิทธิการใช้ประโยชน์ในเขตที่ดินของรัฐ โดยมุ่งเน้นการเข้าถึงสิทธิขั้นพื้นฐาน

ในที่ดิน ความมั่นคงในการถือครองที่ดิน และการรองรับกติกา วิถีชีวิต และวัฒนธรรมของชุมชน

โดยรัฐ ดังนี้
− แผนจัดการป่าชุมชน ตามพระราชบัญญัติป่าชุมชน พ.ศ. 2562 มีการรับรองแผนการจัดการ

ทรัพยากรซึ่งชุมชนเป็นผู้คิดขึ้น มีสถานะทางกฎหมายและได้รับการยอมรับจากหน่วยงาน
ที่เกี่ยวข้อง แต่การก าหนดอายุแผนเป็นระยะเวลา 5 ปี แล้วมีการอนุมัติใหม่นั้นเป็นระยะเวลา

ที่สั้นเกินไป ระยะเวลา 5 ปีจะเป็นระยะเวลาที่เหมาะสมมากขึ้นหากเป็นระยะเวลา 5 ปี
ส าหรับติดตามตรวจสอบและปรับปรุงแผน นอกจากนี้ ควรพิจารณาปรับปรุงกฎหมาย

สถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย 5-17