Page 98 - รายงานวิจัย เรื่อง ทางเลือกเชิงนโยบายการแก้ไขปัญหาผู้ลี้ภัยในค่ายพักพิงชั่วคราว

ข้อเสนอแนะต่อทางเลือกเชิงนโยบาย

ประชาชนที่อยู่บริเวณชายแดนทั้งฝั่งไทยและพม่า/เมียนมาร์ ซึ่งส่วนใหญ่เป็นชนกลุ่มน้อยย่อมจะเป็นผู้ได้รับผลกระทบ ผู้ลี้ภัยที่เลือกเดิน
ทางกลับถิ่นฐานในบริเวณใกล้ชายแดนก็จะได้รับผลกระทบนี้ด้วยเช่นกัน

ประการที่สอง ผู้ลี้ภัยจะมีส่วนในการพัฒนาพื้นที่ชายแดนอย่างไร ย่อมขึ้นกับนโยบายในระหว่างที่รอการส่งกลับคืน
ถิ่นฐาน ผู้ลี้ภัยน่าจะได้รับสิทธิในการออกมาท�างานนอกค่ายผู้ลี้ภัยเพื่อหารายได้ตามศักยภาพที่มีอยู่ ทั้งนี้ โดยจัดให้มีการออกบัตร
ประจ�าตัว และบัตรอนุญาตให้ท�างาน โดยอาจจะอาศัยข้อมูลจากการส�ารวจและออกบัตร Verification ของ UNHCR เพื่อการขึ้น

ทะเบียนเป็นแรงงาน
ประเด็นส�าคัญที่ควรจะพิจารณาก็คือ พื้นที่ชายแดนตั้งแต่จังหวัดแม่ฮ่องสอน เชียงใหม่ ตาก ราชบุรี กาญจนบุรี เป็น
“พื้นที่ร่วม” ที่กลุ่มชาติพันธุ์สามกลุ่มหลัก คือ ฉานหรือไทใหญ่ คะเรนนีหรือกะเหรี่ยงแดง และกะเหรี่ยงอยู่อาศัยเป็นระยะเวลา
หลายร้อยปี พึ่งพาอาศัยทรัพยากรธรรมชาติร่วมกัน ไม่ว่าจะเป็นผืนป่าหรือสายน�้า แต่การแบ่งเส้นเขตแดนของรัฐชาติได้แบ่งกลุ่ม
ชาติพันธุ์เหล่านี้ให้อยู่ในสองประเทศ ข้อท้าทายจึงอยู่ที่จะให้กลุ่มชาติพันธุ์เหล่านี้มีบทบาทในการใช้ทรัพยากรร่วมกันอย่างยั่งยืนได้

อย่างไร
ด้วยเหตุนี้ จึงควรพิจารณาว่าผู้ลี้ภัยที่เป็นคนหนุ่มสาวเป็นกลุ่มที่มีการศึกษาระดับหนึ่ง ผ่านการอบรมวิชาชีพมาบ้าง
หลายคนสามารถพูดภาษาอังกฤษ พม่าและภาษาไทย รวมทั้งมีความคุ้นเคยกับบริบทของพื้นที่ชายแดนและพหุวัฒนธรรม/พหุชาติพันธุ์

ในบริเวณพื้นที่ชายแดน น่าจะได้รับการชักชวน ส่งเสริม สนับสนุนให้เป็นผู้ที่มีบทบาทส�าคัญในการพัฒนาพื้นที่ชายแดน นั่นคือ จะต้อง
จัดให้มีการอบรมให้เข้าใจถึงความจ�าเป็นในการพัฒนาชุมชนพื้นที่ชายแดน การอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ แนวคิดเรื่องป่าชุมชน เกษตร
ปลอดสารเคมี ความมั่นคงทางอาหาร การพัฒนาด้านสาธารณสุข ตลอดจนแนวคิดการพัฒนาอย่างมีส่วนร่วม โดยอาศัยภูมิปัญญา
และวัฒนธรรมของกลุ่มชาติพันธุ์ ผู้ที่ผ่านการอบรมจะมีหน้าที่เป็น “อาสาสมัคร” ที่ได้รับเงินค่าตอบแทนในการออกไปท�างาน

ในชุมชนชายแดนทั้งฝั่งไทยและพม่า/เมียนมาร์ เพื่อสร้างความเข้มแข็งให้แก่ชุมชน และมีบทบาทในการผลักดันให้เกิดการพัฒนา
อย่างยั่งยืน ซึ่งอาจจะเป็นพื้นที่รองรับการเดินทางกลับไปตั้งถิ่นฐานและการกลับคืนสู่สังคมของผู้ลี้ภัย
ข้อเสนอเชิงนโยบาย
จ�าเป็นต้องมีการทบทวนแนวคิดเกี่ยวกับพื้นที่ชายแดนเสียใหม่ เพื่อสร้างความตระหนักถึงบริเวณพื้นที่ดังกล่าว

ที่มีความส�าคัญทั้งทางด้านเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ในด้านสิ่งแวดล้อม พื้นที่ชายแดนควรจะเป็น “ชุนชน
จินตนาการ” ของพลเมืองสองประเทศที่มีความสัมพันธ์เชื่อมโยงซึ่งกันและกันในด้านต่างๆ เป็นพื้นที่พหุวัฒนธรรม/พหุชาติพันธุ์ ที่
ประชาชนทั้งสองฝั่งของชายแดนมีส�านึกร่วมและมีสิทธิชุมชนร่วมกัน โดยเฉพาะการหวงแหนและการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ และ
วัฒนธรรม ทั้งนี้ต้องเปลี่ยนความคิดแบบเดิมที่มองว่า ชายแดนเป็นพื้นที่ที่มีทรัพยากรที่สามารถจะขุด เจาะ หรือน�ามาใช้โดยไม่ค�านึงถึง

ความยั่งยืนด้วย
การด�าเนินการดังกล่าวต้องอาศัยความร่วมมือของหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง โดยเฉพาะอย่างยิ่ง UNHCR และ AICHR ใน
การเจรจากับรัฐบาลไทยและรัฐบาลพม่า/เมียนมาร์และการสนับสนุนจากกองก�าลังถืออาวุธชนกลุ่มน้อย โดยเฉพาะอย่างยิ่งกองก�าลัง

KNU และ KnPP เพื่อให้มองเห็นความส�าคัญของพื้นที่ชายแดน และสิทธิในการพัฒนาพื้นที่ชายแดนอย่างจริงจัง และน�าไปสู่ความ
ร่วมมือในการพัฒนาไปสู่ประชาคมอาเซียน
ในขณะที่พื้นที่ชายแดนอ�าเภอแม่สอดก�าลังจะถูกพัฒนาไปสู่เขตเศรษฐกิจพิเศษ ที่จะน�ามาสู่การลงทุนในการสร้าง
โรงงานอุตสาหกรรมจ�านวนมากโดยอาศัยแรงงานราคาถูก ควรจะให้มีทางเลือกในการพัฒนาพื้นที่ชายแดนในลักษณะที่แตกต่างออกไป
เช่น การพัฒนาการเกษตรปลอดสารเคมี เพื่อชุมชนชายแดนมีสิทธิในการเลือกแนวทางในการพัฒนา พัฒนาระบบขนส่งที่อ�านวย

ความสะดวกให้ชุมชนเหล่านี้สามารถขายสินค้าในศูนย์กลางการค้าได้รวมทั้งแสวงหารูปแบบการพัฒนาชุมชนเศรษฐกิจพอเพียงที่ให้
ความส�าคัญต่อความมั่นคงทางอาหาร
นอกจากนี้ จ�าเป็นจะต้องมีการจัดตั้งให้มีหน่วยงาน หรือสถาบันพัฒนาพื้นที่ชายแดนที่รับผิดชอบในการฝึกอบรมอาสา

สมัคร ที่อาจจะมาจากผู้ลี้ภัยที่เลือกกลับคืนสู่ถิ่นฐานเดิมในบริเวณชายแดนและจากชุมชนชายแดน เพื่อสร้างอุดมการณ์ในการพัฒนา
อย่างยั่งยืนอย่างมีเอกภาพ รวมทั้งการสร้าง “ชุมชนจินตนาการ” และสนับสนุนการมีส่วนร่วมของชุมชนในพื้นที่อย่างจริงจัง สถาบัน
ดังกล่าวนี้ ควรจะมีบทบาทในการศึกษาวิจัยพื้นที่ชายแดน และวิถีชีวิตของผู้คนในพื้นที่ดังกล่าวนี้ด้วย

84 85
ทางเลือกเชิงนโยบายการแก้ไขปัญหาผู้ลี้ภัยในค่ายพักพิงชั่วคราว ทางเลือกเชิงนโยบายการแก้ไขปัญหาผู้ลี้ภัยในค่ายพักพิงชั่วคราว