Page 142 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง เพื่อปรับปรุงแก้ไขนโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนด้านที่ดินและป่า

สํานักงานคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแหงชาติ
National Human Rights Commission of Thailand

และเนื่องจากมาตรา 27 ของรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 ไดกําหนดใหสิทธิ
และเสรีภาพที่รัฐธรรมนูญรับรองโดยชัดแจง ยอมไดรับความคุมครองจากองคกรของรัฐ โดยในกรณีนี้สิทธิชุมชน

ซึ่งไดถูกรับรองไวโดยชัดแจงในมาตรา 66 และมาตรา 67 ของรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550
และยังถูกรับรองไวในคําพิพากษาของศาลรัฐธรรมนูญและศาลปกครองอีกหลายคดีวาสิทธิชุมชนที่รับรอง

ในรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทยนั้น มีผลบังคับใชโดยทันที จึงถือไดวาสิทธิชุมชนตองไดรับความคุมครอง

ทั้งในการตรากฎหมาย การใชบังคับกฎหมาย และการตีความกฎหมายของหนวยงานของรัฐตาง ๆ ดวยโดยทันที
เชนกัน

ดังนั้น แมบทบัญญัติของกฎหมายวาดวยการปาไม จะมิไดเอื้ออํานวยตอการใชสิทธิของชุมชน

อยางเพียงพอและยั่งยืนและทําใหรัฐมีทัศนคติที่ไมถือเปน “หนาที่ตามกฎหมาย” ที่ตองรับรองและคุมครอง
สิทธิชุมชนอยางเครงครัดและเทาเทียมกับหนาที่ในการดูแลรักษาทรัพยากรธรรมชาติในฐานะสมบัติของรัฐ

แตหากพิจารณาตามบทบัญญัติมาตรา 27 ของรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 ก็ถือไดวา

รัฐธรรมนูญไดกําหนดใหเจาหนาที่รัฐตองถือเปนหนาที่โดยทันทีนับตั้งแตรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย
พุทธศักราช 2550 มีผลบังคับใชในการรับรองและคุมครองสิทธิชุมชนทั้งในการใชและการตีความกฎหมาย

และเจาหนาที่รัฐก็มิอาจปฏิเสธหนาที่ในการรับรองและคุมครองสิทธิชุมชนได เพราะหนาที่ดังกลาวนั้นไดถูกกําหนด
ไวอยางชัดแจงในรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 อันเปนกฎหมายสูงสุดของรัฐ

ปญหาขอบเขตของสิทธิชุมชน ในหลักกฎหมายทั่วไปนั้น “สิทธิ” คือความชอบธรรมที่บุคคลอาจใช

ยันกับผูอื่น เพื่อคุมครองหรือรักษาผลประโยชนอันเปนสวนที่พึงไดของบุคคลนั้น หรือกลาวอีกนัยหนึ่งคือ สิทธิคือ
ประโยชนที่บุคคลมีความชอบธรรมที่จะไดรับ ดังนั้น ในทางกลับกัน การดําเนินการใด ๆ เพื่อใหไดรับประโยชน

ที่นอกเหนือจากที่ตนควรไดรับตามกฎหมาย ในกรณีนี้กฎหมายก็จะไมรับรองและคุมครองให ดังนั้น สิ่งที่
“กฎหมายรับรองและคุมครอง” จึงเปน “ขอบเขตของการใชสิทธิ”

แตเนื่องจากรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550 ไมไดกําหนดรายละเอียด

ของสิทธิชุมชนเอาไววา มีลักษณะหรือขอบเขตของสิทธิชุมชนอยางไร จึงมีปญหาตามมาวาสิทธิชุมชน
ในการจัดการและใชประโยชนทรัพยากรปาไมมีขอบเขตอยางไร โดยจากการศึกษาพบวา ในเรื่องนี้มีแนวคิด

ที่เปนหลักการอยู 2 อยาง กลาวคือ แนวคิดการเปรียบเทียบระหวางสิทธิดั้งเดิมของชุมชนทองถิ่นดั้งเดิม

กับสิทธิมีสวนรวมของบุคคลทั่วไป และแนวคิดสิทธิเชิงซอน (Complexity of Rights)
โดยเมื่อพิจารณาเปรียบเทียบทั้ง 2 แนวคิด จะเห็นวามีความคลายคลึงกัน และอาจกลาวไดวา

แนวคิดคิดสิทธิเชิงซอนคือการตอบคําถามแนวคิดแรกที่ตองเลือกระหวางสิทธิดั้งเดิมของชุมชนกับสิทธิของ

บุคคลทั่วไป เพราะหลักการจัดการในการควบคุมและกําหนดการใชประโยชนทรัพยากรธรรมชาติอยางเปนธรรม
ภายใตแนวคิดสิทธิเชิงซอนนั้น ไมไดละเลยประโยชนสาธารณะที่บุคคลทั่วไปควรไดรับและยังใหรัฐเปนผูดูแล

ประโยชนสาธารณะใหตกแกบุคคลทั่วไปโดยทั่วถึงอยางที่เคยเปนมาอีกดวย เพียงแตตอกยํ้าใหรัฐตองตระหนักวา

รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง “เพื่อปรับปรุงแกไข 121
นโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนดานที่ดินและปาไม”