Page 10 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง สิทธิชุมชนและผลกระทบโครงการพัฒนาภาคใต้

รายงานการศึกษาวิจัย V
เรื่อง สิทธิชุมชน และผลกระทบจากโครงการพัฒนาภาคใต

พัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ โดยแผนพัฒนาภาคใตตอนบน ผูศึกษา คือ องคการความรวมมือระหวาง
ประเทศของญี่ปุน (JICA) และธนาคารพัฒนาเอเชีย (ADB) ถึงแมวาที่ผานมาจะมีการชะลอและทบทวน
การดําเนินการแผนพัฒนาภาคใตหลายครั้ง แตก็ยังคงเปาหมายเดิมที่จะพัฒนาภาคใตใหเปนศูนยกลาง

ดานอุตสาหกรรมปโตรเคมีและพลังงานของภูมิภาค โดยมีเปาหมายจะพัฒนาจังหวัดประจวบคีรีขันธใหเปน

เมืองศูนยกลางอุตสาหกรรมเหล็กครบวงจรและศูนยกลางพลังงานของประเทศ ดวยโครงการโรงถลุงเหล็กตนนํ้า
และอุตสาหกรรมตอเนื่อง รวมทั้งโรงไฟฟาถานหิน สวนจังหวัดนครศรีธรรมราชจะพัฒนาใหศูนยกลางอุตสาหกรรม
ปโตรเคมีและพลังงาน ประกอบดวยนิคมอุตสาหกรรมปโตรเคมีและโรงไฟฟาถานหิน ในขณะที่จังหวัดสงขลาจะ

เปนเมืองอุตสาหกรรมหนักชายแดนและสะพานเศรษฐกิจพลังงานฝงอาวไทย และจังหวัดสตูลเปนประตูเมือง

อุตสาหกรรมและสะพานเศรษฐกิจพลังงาน
ผลการศึกษาการละเมิดสิทธิของชุมชนตาง ๆ ที่ไดรับผลกระทบจากการดําเนินการโครงการที่เกี่ยวเนื่อง
กับแผนพัฒนาภาคใต จากพื้นที่กรณีศึกษา ๔ จังหวัด พบวามีการละเมิดและละเลยความสําคัญของสิทธิของชุมชน

ในดานตาง ๆ ทั้งสิทธิในการกําหนดอนาคตและเจตจํานงของตนเองและสิทธิในการพัฒนา ซึ่งแผนพัฒนาภาคใต

ถูกกําหนดขึ้นจากรัฐสวนกลางโดยที่ไมมีประชาชน ชุมชนทองถิ่นที่ไดรับผลกระทบโดยตรงเขาไปมีสวนรวมในการ
กําหนดและจัดทํา จึงละเลยสิทธิของชาวบานและชุมชนในการกําหนดอนาคตและเจตจํานงของตนเองและ
สิทธิในการพัฒนา สงผลใหชะตากรรมและชีวิตของทองถิ่นถูกกําหนดมาจากองคกรภายนอก ทั้งจากตางประเทศ

และในประเทศ สิทธิในมาตรฐานการครองชีพ จากการประกอบอาชีพที่อิงอาศัยกับความอุดมสมบูรณและ

ความหลากหลายของทรัพยากรธรรมชาติ รวมทั้งบทเรียนผลกระทบจากพื้นที่อื่น ๆ ทําใหชาวบานกังวลวา
โครงการตาง ๆ ภายใตแผนพัฒนาภาคใต จะเขามาทําลายถิ่นอาศัยและแหลงทํามาหากินประกอบอาชีพของตนเอง
นอกจากนี้ โครงการพัฒนาภาคใตเปนชุดแผนงานโครงการขนาดใหญ ซึ่งไดมีการวางแผนกําหนดไวเรียบรอยแลว

และเจาของโครงการก็รูดีวามีผลกระทบ แตไมใหประชาชนรับรูขอมูล และไมยอมเปดเผยรายละเอียดการดําเนิน

โครงการตอสาธารณะ อันสงผลตอสิทธิในขอมูลขาวสารซึ่งเปนปจจัยพื้นฐานสําคัญที่จะสงผลกระทบตอสิทธิ
ในดานอื่น ๆ อีกทั้งพื้นที่ดําเนินโครงการมักจะทับซอนกับพื้นที่ฐานทรัพยากรของชุมชน การเขามาของโครงการ
จึงสงผลกระทบตอสิทธิชุมชนในการใชประโยชนจากทรัพยากรธรรมชาติ รวมถึงการจัดกระบวนการรับฟง

ความคิดเห็นที่ผานมาก็ละเลยสิทธิของชุมชนในการมีสวนรวมแสดงความคิดเห็น

กระบวนการตรวจสอบเรื่องรองเรียนของคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแหงชาติ ทั้งการลงพื้นที่ตรวจสอบ
ขอเท็จจริง การประชุมหรือการจัดเวทีรับฟงความคิดเห็นจากชุมชน ตลอดจนการเชิญหนวยงานที่เกี่ยวของเขารวม
ประชุมตรวจสอบเรื่องรองเรียน ทําใหชุมชนไดเรียนรู เขาใจและตระหนักถึงสิทธิชุมชนและสิทธิมนุษยชนของ

ตนเองมากขึ้น และสงผลใหชุมชนมีการใชสิทธิของชุมชนภายใตรัฐธรรมนูญมากขึ้น ตั้งแตการปกปองสิทธิของตนเอง

การเรียกรองใหหนวยงานรัฐดําเนินการกับผูที่มาละเมิดสิทธิของชุมชน ตลอดจนถึงการฟองรองหนวยงานรัฐ
ในบางกรณี เชน กรณีรองเรียนของประชาชนที่ไดรับผลกระทบจากการทําเหมืองหินเขาคูหา และกรณีรองเรียน
การวางทอกาซไทย-มาเลเซีย รวมถึงการใหคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแหงชาติเปนกลไกหนุนเสริมกระบวนการ

ประสานความรวมมือกับหนวยงานรัฐ เชน การจัดทําแผนพัฒนาจังหวัดประจวบคีรีขันธที่มีสวนรวมของ

ภาคประชาชน โดยคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแหงชาติเปนผูประสานหนวยงานรัฐ ทั้งระดับจังหวัดและสวนกลาง