Page 159 - ข้อเสนอแนะเชิงนโยบายในการคุ้มครองสิทธิของผู้อพยพหนีภัยสงครามและข้อเสนอในการปรับปรุงแก้ไข พ.ร.บ.คนเข้าเมือง พ.ศ. 2522
P. 159
ผู้แสวงหาที่ลี้ภัย (Asylum Seeker) ผู้ลี้ภัย (Refugee) และผู้อพยพ (Immigrant) หมายถึง คนใน
สภาวะที่ต่างกันตามประวัติศาสตร์ทางภาษาศาสตร์ ผู้แสวงหาที่ลี้ภัย หมายถึง บุคคลที่ไม่ถูกสามารถล่วง
เกิน ผู้ลี้ภัย หมายถึง บุคคลที่หลบหนีจากภัยอันตราย และผู้อพยพ หมายถึง ผู้เดินทางเข้าไปยังดินแดนอื่น
ในทางประวัติศาสตร์ กฎหมายของประเทศเยอรมันนีได้จัดให้สิทธิในการลี้ภัยทางการเมือง
(Political Asylum) อยู่ในกฎหมายพื้นฐาน (Basic Law) ซึ่งเป็นสิทธิขั้นพื้นฐานของมนุษย์ที่ปรากฏ
อยู่ในกฎหมายพื้นฐานหรือกฎหมายรัฐธรรมนูญของประเทศต่างๆ ในทวีปยุโรป รวมถึง กฎหมายสหภาพ
ยุโรป อนุสัญญาเจนีวา และกฎหมายระหว่างประเทศของสหประชาชาติ
การพิจารณาสถานะภาพผู้ลี้ภัยจึงเป็นไปตามกลไกทางกฎหมายโดยมีศาลเป็นผู้พิจารณา โดย
แต่ละประเทศสมาชิกของสหภาพยุโรปเคารพหลักการห้ามผลักดันกลับไปยังดินแดนที่เสี่ยงต่อภัยประหัต
ประหาร (Principle of Non-Refoulement) ซึ่งจัดว่าเป็นหลักกฎหมายจารีตประเพณีระหว่างประเทศ
(Customary International Law) นอกจากนี้ ประเทศสมาชิกของสหภาพยุโรปยังมีหลักการพิจารณา
รัฐผู้รับผิดชอบต่อผู้ลี้ภัย โดยพิจารณาว่า ผู้แสวงหาที่ลี้ภัยได้เดินทางเข้าไปที่ประเทศใดเป็นประเทศแรก
ประเทศนั้นจะต้องเป็นผู้รับผิดชอบต่อผู้แสวงหาที่ลี้ภัยคนนั้น
การพิจารณาสถานะภาพของผู้ลี้ภัยในสหภาพยุโรปมีความก้าวหน้าและซับซ้อนขึ้นมาก นับตั้งแต่
หลังสงครามโลกครั้งที่สองเป็นต้นมา โดยจัดให้มีศูนย์กลางข้อมูลเกี่ยวกับประเทศต้นทางของผู้แสวงหา
ที่ลี้ภัยขึ้น เพื่อจัดเก็บรวบรวมข้อมูลเพื่อนำามาใช้ในการพิจารณาโดยศาล ทั้งนี้ ผู้แสวงหาที่ลี้ภัยในปัจจุบัน
มีความคาบเกี่ยวระหว่างการเป็นผู้ลี้ภัยทางการเมืองและทางเศรษฐกิจ แต่หลักการคิดที่ใช้ในการพิจารณา
สถานะภาพของผู้ลี้ภัย จะใช้หลักของศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ (Human Dignity) ซึ่งถ้าหากศักดิ์ศรีความ
เป็นมนุษย์ถูกละเมิดจนไม่สามารถดำารงชีวิตอย่างมีศักดิ์ศรี เนื่องจากภัยอันตรายต่างๆ ที่เกิดขึ้น อันเนื่อง
มาจากเชื้อชาติ สัญชาติ ศาสนา สมาชิกกลุ่มสังคม หรือความคิดเห็นทางการเมือง บุคคลนั้นย่อมมีสิทธิ
ที่จะแสวงหาที่ลี้ภัยในประเทศอื่นได้
ทั้งนี้ ได้มีการตั้งข้อสังเกตว่า ประเทศไทยและประเทศในภูมิภาคเอเซียตะวันออกเฉียงใต้นั้น
ไม่ได้ระบุสิทธิลี้ภัยทางการเมืองในกฎหมายรัฐธรรมนูญทั้งสิ้น และมีเพียงไม่กี่ประเทศที่ได้เข้าเป็นภาคี
กฎหมายระหว่างประเทศเกี่ยวกับผู้ลี้ภัย ซึ่งประเทศอารยะทั้งหลายที่เป็นสมาชิกของสหประชาชาติ
พึงกระทำา ดังนั้น ปัญหาที่เกิดขึ้นต่อการคุ้มครองสิทธิของผู้แสวงหาที่ลี้ภัย และผู้ลี้ภัยในประเทศไทย
จึงเกิดขึ้นอย่างต่อเนื่อง เพราะขาดกฎหมายที่ทำาหน้าที่คุ้มครองสิทธิขั้นพื้นฐานนี้ และปล่อยให้เป็นไป
ตามการใช้อำานาจฝ่ายบริหาร หรือวิจารณญาณของเจ้าหน้าที่ผู้ปฏิบัติเป็นกรณีๆ ไป ด้วยเหตุนี้ การที่จะ
สร้างความมั่นคงให้กับประเทศจำาเป็นที่จะต้องมีการบริหารจัดการคนที่เดินทางเข้ามาในราชอาณาจักร
ข้อเสนอแนะเชิงนโยบายในการคุ้มครองสิทธิของผู้อพยพหนีภัยสงคราม และข้อเสนอในการปรับปรุงกฎหมาย พ.ร.บ. คนเข้าเมือง พ.ศ. ๒๕๒๒
