Page 412 - รายงานผลการศึกษาวิจัย ฉบับสมบูรณ์ โครงการศึกษาวิจัยเพื่อการปรับปรุงแก้ไขนโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนด้านที่ดินและป่า
P. 412
กฤษฎีกา เรื่องเสร็จที่ 256 - 257/2538 บันทึกเรื่อง สถานะทางกฎหมายของที่ดินที่สงวนหวงห้ามไว้
เพื่อใช้ประโยชน์ในราชการแต่ทางราชการยังไม่ได้เข้าใช้ประโยชน์ โดยเห็นว่าในการที่จะพิจารณาว่า
ที่ดินใดจะเป็นที่ราชพัสดุหรือไม่ คณะกรรมการกฤษฎีกา เห็นว่า ที่ดินในเขตที่มีประกาศสงวนหรือหวง
ห้ามไว้เพื่อประโยชน์ของทางราชการตามกฎหมาย จะมีสถานะเป็นที่ราชพัสดุหรือไม่ ต้องพิจารณาว่า
ส่วนราชการได้เข้าใช้ประโยชน์แล้วหรือไม่ ถ้าเข้าใช้ประโยชน์แล้วที่ดินดังกล่าวก็เป็นที่ราชพัสดุ
แต่ถ้ายังไม่ได้เข้าใช้ประโยชน์หรือใช้ประโยชน์บางส่วน ส่วนที่ยังไม่ได้ใช้ก็ไม่เป็นที่ราชพัสดุแต่ยังคงมี
สภาพเป็นที่รกร้างว่างเปล่าที่มีการสงวนหรือหวงห้ามต่อไป ดังนั้นควรกําหนดคํานิยามของคําว่า
“ที่ราชพัดสุ” ให้มีความชัดเจน ถูกต้องตามเจตนารมณ์ของพระราชบัญญัติที่ราชพัสดุ พ.ศ. 2518
1.2) รัฐควรกําหนดให้ผู้แทนราษฎรผู้ส่วนได้ ส่วนเสีย ผู้แทนภาคประชาชน ผู้แทนองค์กร
ปกครองส่วนท้องถิ่น มีสัดส่วนในการเป็นกรรมการที่ราชพัสดุ เพื่อเกิดการมีส่วนร่วมในการกําหนดนโยบาย
หลักเกณฑ์และวิธีการการปกครองดูแล บํารุงรักษา ใช้และจัดหาประโยชน์ เกี่ยวกับที่ราชพัสดุ ที่มี
ประสิทธิภาพ
1.3) รัฐควรกําหนดให้หน่วยงานราชการที่ขออนุญาตใช้ประโยชน์ในที่ราชพัสดุระบุ
วัตถุประสงค์การใช้ประโยชน์ให้ชัดเจน
1.4) รัฐควรให้ราษฎรผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย ชุมชน องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น มีส่วนร่วม
ในการกําหนดค่าเช่า และระยะเวลาการเช่าที่ราชพัสดุ
1.5) รัฐควรกําหนดหลักเกณฑ์และวิธีการจัดหาประโยชน์ในที่ราชพัสดุ เพื่อนําไปสู่การ
ั
แก้ไขปญหาที่ดินและลดความเหลี่ยมลํ้าในสังคม ดังนี้
(1) กําหนดขนาดพื้นที่การเช่าตามลักษณะการใช้ประโยชน์ในที่ดิน เช่น
- การเช่าที่ดินเพื่ออยู่อาศัยต้องไม่เกินครัวเรือนละ 1 ไร่ ในกรณีที่ไม่มีที่อยู่อาศัย
และให้สิทธิการเช่าในระยะยาว
- การเช่าที่ดินเพื่อใช้ในการเกษตรต้องไม่เกินครัวเรือนละ 50 ไร่ โดยนับรวมกับที่ดิน
ที่ครอบครองอยู่เดิม และให้สิทธิการเช่าในระยะยาว
- การเช่าที่ดินเพื่อพาณิชกรรมต้องไม่เกินครัวเรือนละ 1 ไร่
- ไม่อนุญาตให้เช่าเพื่อใช้ในอุตสาหกรรม
(2) กําหนดคุณสมบัติผู้มีสิทธิเช่าที่ราชพัสดุ เช่น
- ต้องเป็นบุคคลที่ไม่มีที่อยู่อาศัย
- ต้องเป็นบุคคลที่ไม่ที่ดินทํากิน หรือที่ดินทํากินไม่เพียงพอ
1.6) รัฐควรกระจายอํานาจการให้ชุมชน และองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น มีส่วนร่วมและ
อํานาจในการปกครองดูแลบํารุงรักษา ใช้และจัดหาประโยชน์ที่ราชพัสดุ ดังนี้
(1) รัฐควรให้ชุมชน องค์การปกครองส่วนท้องถิ่น เข้ามามีส่วนร่วมในกระบวนการขอ
อนุญาตให้หน่วยงานราชการใช้ประโยชน์ในที่ราชพัสดุ ดังนี้
(1.1) หากหน่วยงานราชการขออนุญาตใช้ประโยชน์ในที่ราชพัสดุแปลงใด ต้องผ่านการ
ประชาคมเห็นชอบจากหมู่บ้านหรือชุมชนที่อยู่รอบที่ราชพัสดุแปลงดังกล่าวนั้นด้วย
7‐50
