Page 54 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง พันธกรณีด้านสิทธิมนุษยชนของประชาคมอาเซียน

รายงานการศึกษาวิจัย
โครงการการศึกษาวิจัย เรื่อง พันธกรณีด้านสิทธิมนุษยชนของประชาคมอาเซียน

ตาราง 5 อนุสัญญาอาเซียนที่จัดตั้งองค์กรที่มีบทบาทเกี่ยวข้องกับประเด็นสิทธิมนุษยชน

อนุสัญญาอาเซียนจัดตั้งองค์กรที่มีบทบาทเกี่ยวข้องกับประเด็นสิทธิมนุษยชน
ชื่ออนุสัญญา ปีที่ตรา
ข้อตกลงจัดตั้งศูนย์ความหลากหลายทางชีวภาพอาเซียน (Agreement on the 2548
Establishment of the ASEAN Centre for Biodiversity)

ข้อตกลงอาเซียนว่าด้วยการจัดการภัยพิบัติและการตอบสนองต่อภาวะฉุกเฉิน (ASEAN 2548
Agreement on Disaster Management and Emergency Response)
ข้อตกลงจัดตั้งศูนย์ประสานงานอาเซียนเพื่อการให้ความช่วยเหลือด้านมนุษยธรรมในการ 2554
จัดการภัยพิบัติ (Agreement on the Establishment of the ASEAN Co-ordinating
Centre for Humanitarian Assistance on Disaster Management)

5.3 ข้อจ ากัดในการจัดท าตราสารสิทธิมนุษยชนในอาเซียน
หากเปรียบเทียบจ านวนตราสารสิทธิมนุษยชนที่จัดท าในอาเซียนกับที่ปรากฏในสามภูมิภาค

หลักคือ ยุโรป อเมริกาและอาฟริกาตามข้อมูลในบทที่ 2 จะเห็นว่าอาเซียนยังมีจ านวนตราสารด้านสิทธิ
มนุษยชนโดยเฉพาะตราสารที่มีผลผูกพันทางกฎหมายน้อยกว่าภูมิภาคอื่นมาก แน่นอนว่าในด้านระยะเวลา
การจัดตั้ง หากนับตั้งแต่เวลาที่อาเซียนประกาศใช้กฎบัตรในปี พ.ศ. 2550 จนถึงปัจจุบันเป็นเวลากว่าแปดปี

ก็ยังถือว่าอาเซียนอยู่ในระยะเริ่มต้น แต่ภูมิภาคอื่น (ยกเว้นอาฟริกา) ก็สามารถจัดท าตราสารสิทธิมนุษยชน
ในรูปแบบสนธิสัญญาหลายฉบับในระยะเวลาใกล้เคียงกัน สาเหตุหลักประการหนึ่งที่เป็นข้อจ ากัดพื้นฐานที่
ส าคัญในการจัดท าตราสารสิทธิมนุษยชนในอาเซียนไม่ว่าจะเป็นตราสารทางการเมืองหรือกฎหมาย
นอกเหนือจากประเด็นข้อจ ากัดหรือความท้าทายของกลไกสิทธิมนุษยชนอาเซียนที่จะกล่าวถึงในบทต่อไป
โดยละเอียด คือข้ออ้างหรือความเข้าใจของประเทศสมาชิกอาเซียนที่ว่า ประเทศสมาชิกอาเซียนยังขาดจุด

ร่วมกัน (Commonality) ในด้านพันธกรณีสิทธิมนุษยชนระหว่างประเทศในหลายประเด็น โดยมีจุดร่วมกัน
เพียงสองประเด็นคือสตรีและเด็ก อันเนื่องมาจากการที่ทุกประเทศได้เข้าเป็นภาคีอนุสัญญาว่าด้วยการขจัด
การเลือกปฏิบัติต่อสตรีในทุกรูปแบบ (CEDAW) และอนุสัญญาว่าด้วยสิทธิเด็ก (CRC) ในหัวข้อนี้จึงจะ
48
วิเคราะห์ให้เห็นข้อเท็จจริงเกี่ยวกับพันธกรณีดังกล่าว ตลอดจนข้อพิจารณาที่ว่าจ าเป็นหรือไม่ที่จะต้องให้
ประเทศสมาชิกเข้าเป็นภาคีในตราสารสิทธิมนุษยชนระหว่างประเทศร่วมกันทั้งสิบประเทศเพื่อให้เกิด
จุดร่วมให้อาเซียนสามารถด าเนินการในประเด็นสิทธิมนุษยชนดังกล่าวได้

5.3.1 การเป็นภาคีตราสารสิทธิมนุษยชนระหว่างประเทศของประเทศสมาชิกอาเซียน
นอกจากหลักการสิทธิมนุษยชนจะเป็นรากฐานของการก่อตั้งประชาคมอาเซียนดังที่ปรากฏในกฎบัตร
อาเซียนแล้ว หลักการสิทธิมนุษยชนยังถูกรับรองจากประเทศสมาชิกอาเซียนว่ามีความส าคัญโดยผ่านการ

ลงนามและให้สัตยาบันในตราสารหลักระหว่างประเทศด้านสิทธิมนุษยชนซึ่งมีจ านวน 9 ฉบับ อย่างไรก็ตาม
มีเพียงตราสารระหว่างประเทศด้านสิทธิมนุษยชนจ านวน 2 ฉบับซึ่งประเทศสมาชิกอาเซียนทั้งสิบประเทศ

48 ประเทศบรูไนได้เข้าเป็นภาคีอนุสัญญาว่าด้วยสิทธิผู้พิการ (CRPD) ณ วันที่ 11 เมษายน พ.ศ. 2559 ซึ่งอยู่นอกเหนือ
กรอบเวลาของการศึกษา การเข้าเป็นภาคีดังกล่าวจึงไม่ถูกน ามาเป็นส่วนหนึ่งของการวิเคราะห์ในเนื้อหาของรายงานฉบับนี้
ดังนั้น จึงถือว่า อนุสัญญาว่าด้วยสิทธิผู้พิการ ถือเป็น “จุดร่วมกัน (Commonality)” ประการที่ 3 ของสมาชิกอาเซียนทั้ง
10 ประเทศ

National Human Rights Commission of Thailand 47