Page 545 - รายงานผลการศึกษาวิจัย ฉบับสมบูรณ์ โครงการศึกษาวิจัยเพื่อการปรับปรุงแก้ไขนโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนด้านที่ดินและป่า

9.2 แนวความคิดและการปฏิบัติในการบริหารจัดการที่ดินเอกชน
9.2.1 แนวคิด

ที่ดินรัฐ เอกชนสามารถเข้าถือครองและทําประโยชน์ได้ โดยรับอนุญาตจากผู้มีอํานาจแห่งรัฐ
ภายใต้ความคิด เหตุและผลของผู้มีอํานาจ ณ ขณะนั้น ลักษณะการถือครองที่ดินเริ่มด้วยการอาศัย

ผืนดินเป็นถิ่นที่อยู่ ที่ทํากิน ความก้าวหน้าของระบบการค้าการเงินทําให้ที่ดินและสิทธิในที่ดินมีราคา
และถือเอาได้ ผู้มีกําลังค้าและลงทุนสามารถครอบครองได้ตามความเป็นจริง
5
การออกหนังสือแสดงสิทธิในที่ดิน ประมวลกฎหมายที่ดิน พ.ศ. 2497

5
เอกสารสิทธิในที่ดินสมัยสุโขทัย กรรมสิทธิ์ในที่ดินเป็นของผู้บุกเบิกหักร้างถางพงในที่ดินเมื่อเพาะปลูก
ได้ผลประโยชน์และพระเจ้าแผ่นดินทรงโปรดให้ที่ดินนั้น สมัยกรุงศรีอยุธยา ที่ดินเป็นของพระเจ้าแผ่นดิน ผู้ที่จะได้

ที่ดินต้องขออนุญาตจับจองหรือรอทางราชการจัดให้ ราษฎรในฐานะผู้อาศัยต้องเสียภาษี โฉนฏเป็นคู่มือสําหรับ
ประโยชน์ในการเก็บภาษี สมัยกรุงรัตนโกสินทร์ 1. หนังสือสําคัญสําหรับที่บ้าน สมัยรัชกาลที่ 3 ออกเพื่อเป็น
หลักฐานและของเขตที่ดินที่ตนปลูกบ้านอยู่อาศัยเท่านั้น สามารถเปลี่ยนเป็นโฉนดที่ดินได้เมื่อมีประกาศออกโฉนด
ในพื้นที่นั้น 2. ตราแดงหรือโฉนดตราแดง สมัยรัชกาลที่ 4 เป็นหนังสือสําคัญสําหรับที่ดินที่เป็นที่นาเพื่อประโยชน์ใน
การ เก็บเงินค่านา
สมัยกรุงรัตนโกสินทร์ - สมัยรัชกาลที่ 5 (ข้อ 3. - 13.)
่
3. โฉนดสวน ออกเพื่อเก็บอากรสวน, 4. โฉนดปา ออกเพื่อเก็บอากรตามจํานวนเนื้อที่, 5. ใบเดินทุ่ง ร่างข้อมูล
รายละเอียดเกี่ยวกับที่ดิน ก่อนทําเป็นใบไต่สวน, 6. ใบไต่สวน ใบหมายเขตที่ดิน เป็นบันทึกการสอบสวนหรือหนังสือ
แสดงการสอบสวนเพื่อโฉนดที่ดิน สามารถโอนได้โดยทําเป็นหนังสือหรือจดทะเบียนต่อพนักงานที่ดินจังหวัดหรือเจ้าพนักงาน
ที่ดินจังหวัดสาขา, 7. ใบนํา ทําขึ้นเพื่อทดแทนใบไต่สวน ต่อมามีการสั่งยกเลิก, 8. ใบเหยียบยํ่า เป็นหนังสือที่เป็น
ใบอนุญาตให้เข้าจับจองที่ดิน เข้าหักร้างถางพงทําประโยชน์ในที่ดิน ซึ่งจะต้องทําให้แล้วเสร็จภายในเวลาที่กฎหมาย
กําหนด มิฉะนั้นสิ้นสิทธิ, 9. ตราจอง เป็นหนังสือสําคัญที่ออกให้ในที่ดินซึ่งได้ทําประโยชน์แล้ว แต่ทางการยังโฉนดแผนที่
ไปไม่ถึง จึงออกตราจองให้เป็นการชั่วคราวก่อนเพื่อแลกเปลี่ยนเป็นโฉนดแผนที่ในภายหลัง, 10. ตราจองที่ตราว่า “ ได้ทํา
ั
ประโยชน์แล้ว ” (ออกตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 8 - ปจจุบันไม่มีการออก) เป็นหนังสือสําคัญแสดงกรรมสิทธิ์ที่ดินตามประมวล
ั
กฎหมายที่ดินเช่นเดียวกับโฉนดแผนที่, 11. แบบหมายเลข 3(ปจจุบันไม่มีการออก) เป็นหนังสือรับรองการทําประโยชน์
ออกตามกฎกระทรวงตามความในพระราชบัญญัติออกโฉนดที่ดิน (ฉบับที่ 6) พ.ศ. 2479, 12. โฉนดแผนที่เป็นหนังสือ
แสดงกรรมสิทธิ์ในที่ดินมีแผนที่จําลองไว้ด้านหลัง ออกตามประกาศออกโฉนดที่ดิน ร.ศ. 120 (พ.ศ. 2444) และออกตาม
พระราชบัญญัติออกโฉนดที่ดิน ร.ศ. 127 (พ.ศ. 2451) ออกให้ผู้ถือครองที่ดินทางราชการส่งเจ้าหน้าที่ออกไปทําการเดินสํารวจ
เพื่อเปลี่ยนโฉนดตราจองเป็นโฉนดแผนที่ เริ่มตั้งแต่ พ.ศ. 2473, 13. โฉนดตราจอง เป็นหนังสือสําคัญแสดงกรรมสิทธิ์
ในที่ดิน ออกตามความพระราชบัญญัติออกโฉนดตราจอง (ตราจองชั่วคราว) ร.ศ. 121 (พ.ศ. 2445) และประกาศเสนาบดี
กระทรวงเกษตราธิการ ลงวันที่ 1 มีนาคม ร.ศ. 121 ให้เปลี่ยนตราจองชั่วคราวเป็นโฉนดตราจอง ประกาศใช้ในมณฑล
พิษณุโลก อันได้แก่จังหวัดพิษณุโลก พิจิตร อุตรดิตถ์ สุโขทัย และนครสวรรค์ (บางส่วนซึ่งโอนเขตปกครองมาจาก
จังหวัดพิจิตร) , 14. ส.ค.1 แบบแจ้งการครอบครองที่ดินที่ผู้ครอบครองและทําประโยชน์ในที่ดินอยู่ก่อนวันที่ประมวลกฎหมาย
ที่ดินใช้บังคับ โดยไม่มีหนังสือแสดงกรรมสิทธิ์ ไม่ก่อให้เกิดสิทธิขึ้นใหม่แก่ผู้แจ้ง เว้นแต่ผู้แจ้งจะได้สิทธิครอบครองอยู่แล้ว
โดยชอบด้วยกฎหมาย, 15. ส.ค.2 บัญชีรับแจ้งการครอบครองที่ดินตามมาตรา 27 ตรี แห่งประมวลกฎหมายที่ดินฯ
มิได้เป็นหนังสือแสดงสิทธิในที่ดิน แต่เป็นหลักฐานว่าบุคคลนั้นยังประสงค์จะได้สิทธิในที่ดิน, 16. ส.ค.3 เป็นใบรับแจ้ง
ความประสงค์จะได้สิทธิในที่ดินตามมาตรา 27 ตรี แห่งประมวลกฎหมายที่ดินฯ ซึ่งเจ้าพนักงานผู้รับแจ้งออกให้แก่ราษฎร
มิใช่หนังสือแสดงสิทธิในที่ดิน, 17. ใบจอง (น.ส.2, น.ส.2ก) เป็นหนังสือแสดงการยอมให้เข้าครอบครองชั่วคราว

9‐3