Page 543 - รายงานผลการศึกษาวิจัย ฉบับสมบูรณ์ โครงการศึกษาวิจัยเพื่อการปรับปรุงแก้ไขนโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนด้านที่ดินและป่า

9. การละเมิดสิทธิที่ดินเอกชน

9.1 ความเป็นมาและภาพรวมสถานการณ์ปัญหา

ที่ดินเอกชนหมายถึงที่ดินที่รัฐอนุญาตให้เอกชนถือครอง แบ่งได้สองส่วนคือที่ดินมีกรรมสิทธิ์
และที่ดินที่รัฐอนุญาตให้ใช้ประโยชน์ โดยมีหนังสือสําคัญแสดงสิทธิในที่ดินหรือเอกสารทางราชการอื่น

เป็นหลักฐาน เช่น หนังสือสําคัญแสดงกรรมสิทธิ์ ได้แก่ โฉนดที่ดิน โฉนดแผนที่ โฉนดตราจอง และตราจอง

ที่ตราว่าได้ทําประโยชน์แล้วฯ หนังสือสําคัญแสดงสิทธิประเภทอื่น ได้แก่ ใบจอง (น.ส. 2, น.ส. 2ก)
แบบแจ้งการครอบครอง (ส.ค.1) หนังสือรับรองการทําประโยชน์ (น.ส.3,น.ส.3 ก.) ผู้ครอบครองที่ดิน
ดังกล่าวมีเพียงสิทธิครอบครองเท่านั้น และเอกสารทางราชการอื่น ได้แก่ แบบชําระภาษีบํารุงท้องที่
มิใช่หนังสือแสดงกรรมสิทธิ์หรือสิทธิครอบครองตามประมวลกฎหมายที่ดิน แบบประเมินการเสียภาษี

บํารุงท้องที่ก่อนการชําระเงินภาษีบํารุงท้องที่ (ภ.บ.ท.5) แบบใบเสร็จรับเงินภาษีบํารุงท้องที่ที่บุคคล
ต้องชําระภาษีบํารุงท้องที่ตามพระราชบัญญัติภาษีบํารุงท้องที่ พ.ศ. 2508 (ภ.บ.ท.11) เพื่อบํารุงท้องที่
ที่ตนเข้าครอบครองและทําประโยชน์
1
การถือครองที่ดินของเอกชน จากเอกสารเชิงประวัติศาสตร์ ในเรื่องพัฒนาการกฎหมายว่า
ด้วยการถือครองที่ดินเอกชนตั้งแต่ พ.ศ. 2489 - 2549 พบว่าประวัติศาสตร์การถือครองที่ดินของ
เอกชนเป็นไปตามพระราชประสงค์ของพระมหากษัตริย์ในยุคสมัยการปกครองระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์

ที่จะทรงมอบที่ดินให้แก่ราษฎร สมัยรัชกาลที่ 5 มีพระราชบัญญัติออกตราจองที่ดินชั่วคราว ร.ศ.121
2
มีกฎหมายออกโฉนดที่ดินฉบับแรก มีการปรับระบบกรรมสิทธิ์ใหม่ด้วยการปฏิรูประบบกฎหมายที่ดิน
จากกฎหมายตราสามดวงให้เป็นระบบกรรมสิทธิ์ที่ดินแบบทอแรนส์ (โฉนดแผนที่) พ.ศ. 2444

กฎหมายที่ดินระบบทอแรนส์ คือ ระบบการจดทะเบียนที่ดินในรัฐออสเตรเลียใต้ ซึ่งผ่านความเห็นชอบ
จากสภาฯ และตราเป็นพระราชบัญญัติในปี ค.ศ.1857 โดยยึดหลักความเรียบง่ายในการโอนกรรมสิทธิ์
การมีแผนที่อยู่หลังโฉนดทําให้ไม่จําเป็นต้องสอบสวนหรือรังวัดใหม่ซึ่งส่งผลให้เกิดความรวดเร็ว

รวมทั้งประหยัดค่าใช้จ่ายในการโอนกรรมสิทธิ์ นอกจากนั้นรัฐยังทําหน้าที่เป็นนายประกันกรรมสิทธิ์
ของผู้ปรากฏชื่อเป็นเจ้าของคนสุดท้ายในทะเบียน โดยมีข้อยกเว้นเฉพาะกรณีการฉ้อฉลเท่านั้น
สมัยรัชกาลที่ 6 มีพระราชบัญญัติออกโฉนดที่ดินให้ประชาชนเข้าจับจองที่ดินรกร้างว่างเปล่าของรัฐได้
ั
ซึ่งเป็นรากฐานการถือครองที่ดินจนถึงปจจุบัน
ภายหลังจากที่ประเทศเปลี่ยนแปลงทางปกครองเป็นระบอบประชาธิปไตย พ.ศ. 2475 เป็นต้นมา
มีกฎหมายหลายฉบับที่มุ่งถึงการบริหารงานที่ดินของรัฐ ได้แก่ พระราชบัญญัติจัดที่ดินเพื่อการครองชีพ

พ.ศ. 2485 พระราชบัญญัติว่าด้วยการหวงห้ามที่ดินรกร้างว่างเปล่าอันเป็นสาธารณสมบัติของแผ่นดิน

1
รังสรรค์ แสงสุข, สุนีย์ มัลลิกะมาลย์, พัฒนาการกฎหมายว่าด้วยการถือครองที่ดินเอกชน, พ.ศ. 2550
2
วีรวัฒน์ อริยะวิริยานันท์, พุทธกาล รัชธร, แล ดิลกวิทยรัตน์, วิวัฒนาการของการปฏิรูปที่ดินในประเทศไทย :
ศึกษาเฉพาะกรณีการออกกฎหมายปฏิรูปที่ดิน (พ.ศ. 2475 - 2518)

9‐1