Page 42 - รายงานฉบับสมบูรณ์ ฉบับย่อ โครงการศึกษาวิจัยเพื่อจัดทำข้อเสนอแนะนโยบายหรือมาตรการเพื่อคุ้มครองและส่งเสริมสิทธิของผู้สูงอายุ: กรณีการเลือกปฏิบัติในผู้สูงอายุ
P. 42
34 | รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ (Final Report) (ฉบับย่อ)
4.3.2 ความสามารถในทางกฎหมาย
สิทธิและเสรีภาพของประชาชนสามารถแสดงออกได้ตราบเท่าที่ไม่ขัดต่อกฎหมายและศีลธรรมอันดี
ผู้สูงอายุย่อมมีสิทธิเทียบเท่ากับบุคคลอื่นในสังคมที่จะกระท าหรืองดเว้นการกระท าภายใต้หลักเกณฑ์ที่
กฎหมายก าหนด ดังนั้น ประเทศไทยจึงมีการบัญญัติกฎหมายเพื่อก าหนดหลักเกณฑ์ มาตรการ ตลอดจนการ
คุ้มครองและเยียวยาผู้สูงอายุ โดยกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับความสามารถในทางกฎหมายมีดังนี้
รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 หมวด 3 สิทธิและเสรีภาพของปวงชนชาวไทย
มาตรา 34 บัญญัติว่า “บุคคลย่อมมีเสรีภาพในการแสดงความคิดเห็น การพูด การเขียน การพิมพ์ การโฆษณา
และการสื่อความหมายโดยวิธีอื่น การจ ากัดเสรีภาพดังกล่าวจะกระท ามิได้ เว้นแต่โดยอาศัยอ านาจตาม
บทบัญญัติแห่งกฎหมายที่ตราขึ้นเฉพาะ...”
ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 531 บัญญัติว่า “อันผู้ให้จะเรียกถอนคืนการให้เพราะเหตุ
ผู้รับประพฤติเนรคุณนั้น ท่านว่าอาจจะเรียกได้แต่เพียงในกรณีดังจะกล่าวต่อไปนี้ (1) ถ้าผู้รับได้ประทุษร้ายต่อ
ผู้ให้เป็นความผิดฐานอาชญากรรมอย่างร้ายแรงตามประมวลกฎหมายลักษณะอาชญากรรม หรือ (2) ถ้าผู้รับได้
ท าให้ผู้ให้เสียชื่อเสียง หรือหมิ่นประมาทผู้ให้อย่างร้ายแรง หรือ (3) ถ้าผู้รับได้บอกปัดไม่ยอมให้สิ่งของจ าเป็น
เลี้ยงชีวิตแก่ผู้ให้ ในเวลาที่ผู้ให้ยากไร้และผู้รับยังสามารถจะให้ได้” มาตราดังกล่าวเป็นกลไกหนึ่งในการ
คุ้มครองให้ผู้สูงอายุสามารถเรียกคืนหรือถอนคืนทรัพย์ที่ให้ได้ เมื่อผู้รับประพฤติเนรคุณ
นอกจากนี้มีหน่วยงานที่ก ากับดูแลด้านความสามารถในทางกฎหมายของผุ้สูงอายุ เช่น กรมกิจการ
ผู้สูงอายุ มีหน้าที่เสนอแนะนโยบาย แผนงาน มาตรการและกลไกเพื่อจัดสวัสดิการและคุ้มครองพิทักษ์สิทธิ
ผู้สูงอายุในภาพรวม, กระทรวงสาธารณสุข มีหน้าที่ในการควบคุมและคุ้มครองสิทธิผู้สูงอายุที่ในการท าหนังสือ
แสดงเจตนาการรักษา (living will)
4.3.3 การเข้าถึงกระบวนการยุติธรรม
ความเปราะบางทางร่างกายและจิตใจของผู้สูงอายุจึงต้องได้รับการปฏิบัติเป็นพิเศษในกรณีที่ผู้สูงอายุ
ตกเป็นผู้เสียหายหรือจ าเลยก็ไม่สมควรที่จะได้รับการปฏิบัติเหมือนคนทั่วไป ดังนั้น ประเทศไทยจึงมีการ
บัญญัติกฎหมายเพื่อก าหนดหลักเกณฑ์ มาตรการ ตลอดจนการคุ้มครองและเยียวยาผู้สูงอายุ โดยกฎหมายที่
เกี่ยวข้องกับการเข้าถึงกระบวนการยุติธรรมมีดังนี้
รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 หมวด 6 แนวนโยบายแห่งรัฐ มาตรา 68 วรรค
หนึ่ง บัญญัติว่า”รัฐพึงจัดระบบการบริหารงานในกระบวนการยุติธรรมทุกด้านให้มีประสิทธิภาพ เป็นธรรม
และไม่เลือกปฏิบัติ และให้ประชาชนเข้าถึงกระบวนการยุติธรรมได้โดยสะดวก รวดเร็ว และไม่เสียค่าใช้จ่ายสูง
เกินสมควร”
พระราชบัญญัติคุ้มครองพยานในคดีอาญา พุทธศักราช2546 ในคดีอาญากรณีที่ผู้เสียหายที่เป็น
ผู้สูงอายุอ้างตนเองเป็นพยานในชั้นสืบพยาน กฎหมายไทยไม่มีมาตรการคุ้มครองผู้สูงอายุที่เป็นพยานไว้เป็น
กรณีพิเศษ เพียงแต่คุ้มครองผู้สูงอายุเช่นเดียวกับพยานในกรณีทั่วไป
ระเบียบคณะกรรมการกองทุนยุติธรรม ว่าด้วยหลักเกณฑ์ วิธีการและเงื่อนไขในการช่วยเหลือ
ประชาชนในการด าเนินคดี พุทธศักราช 2559 อาศัยอ านาจแห่งพระราชบัญญัติกองทุนยุติธรรม พุทธศักราช
