Page 5 - รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่อง กฎหมายว่าด้วยความเสมอภาคและการไม่เลือกปฏิบัติ
P. 5
ส�ำนักงำนคณะกรรมกำรสิทธิมนุษยชนแห่งชำติ
บทคัดย่อ
หลักความเสมอภาคหรือหลักความเท่าเทียมกัน เป็นหลักส�าคัญซึ่งได้รับการรับรองในกฎหมายสิทธิมนุษยชน
ระหว่างประเทศและกฎหมายประเทศต่าง ๆ อย่างไรก็ตาม มีพฤติกรรมบางอย่างซึ่งส่งผลเป็นอุปสรรคขัดขวางต่อ
หลักความเสมอภาคหรือหลักความเท่าเทียมกัน นั่นคือ “การเลือกปฏิบัติ” ซึ่งมีลักษณะที่สัมพันธ์กับ “เหตุแห่งการ
เลือกปฏิบัติ” เช่น เพศ เชื้อชาติ ศาสนา เป็นต้น โดยการเลือกปฏิบัติอาจเกิดขึ้นในมิติต่าง ๆ ของการด�าเนินชีวิตใน
สังคม เช่น มิติของการจ้างแรงงานและการประกอบอาชีพ มิติของการบริการภาครัฐหรือภาคเอกชน เป็นต้น อย่างไร
ก็ตาม ประเด็นปัญหาหลักของการวิจัยนี้ คือ กฎหมายเกี่ยวกับการห้ามเลือกปฏิบัติของไทยปัจจุบันมีความเหมาะสม
และครอบคลุมการเลือกปฏิบัติกรณีต่าง ๆ หรือไม่ การศึกษาวิจัยนี้ใช้วิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ ซึ่งมีขอบเขตครอบคลุม
การศึกษากฎหมายไทยที่เป็นอยู่ในปัจจุบัน เปรียบเทียบกับกฎหมายสิทธิมนุษยชนระหว่างประเทศ และกฎหมาย
ต่างประเทศ เช่น สหภาพยุโรป แอฟริกาใต้ สวีเดน ฟินแลนด์ แคนาดา ออสเตรเลีย สิงคโปร์ มาเลเซีย อินเดีย
สหรัฐอเมริกา เป็นต้น
ผลการศึกษาชี้ให้เห็นว่า การเลือกปฏิบัติมีความหมายและขอบเขตแตกต่างกันในหลายบริบท งานวิจัยนี้
น�าปัจจัยเชิงความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยสองประการ คือ เหตุแห่งการเลือกปฏิบัติ และมิติของการเลือกปฏิบัติ ประกอบ
กับปัจจัยอื่นในการพิจารณาการเลือกปฏิบัติตามหลักกฎหมายสิทธิมนุษยชนระหว่างประเทศและกฎหมาย
ต่างประเทศมาสร้างกรอบแนวคิดอันท�าให้สามารถจ�าแนกการเลือกปฏิบัติตามกฎหมายสิทธิมนุษยชนกับการเลือก
ปฏิบัติในกรอบกฎหมายอื่นหรือในมิติอื่น นอกจากนี้ ยังพบว่า ล�าพัง “การปฏิบัติที่แตกต่างกัน” ยังอาจไม่ใช่การเลือก
ปฏิบัติตามนัยของกฎหมายสิทธิมนุษยชน ทั้งนี้ ยังต้องมีการน�าปัจจัยอื่นมาประกอบการพิจารณาด้วย ในส่วนของการเลือก
ปฏิบัติตามกฎหมายสิทธิมนุษยชนนั้น ผลการวิจัยชี้ให้เห็นว่า กฎหมายไทยที่เป็นอยู่ในปัจจุบัน แม้ว่ามีกฎหมายเฉพาะ
หลายฉบับที่วางหลักเกี่ยวกับการห้ามเลือกปฏิบัติ แต่ยังไม่เหมาะสมและเพียงพอในการคุ้มครองผู้ถูกเลือกปฏิบัติ
เนื่องจากกฎหมายเหล่านั้นมีขอบเขตจ�ากัดเฉพาะบางเหตุและบางมิติของการเลือกปฏิบัติ โดยยังไม่ครอบคลุมถึงการ
เลือกปฏิบัติหลายกรณี เช่น การเลือกปฏิบัติในมิติของภาคเอกชน โดยเฉพาะกรณีการเลือกปฏิบัติในมิติการจ้างแรงงาน
ด้วยเหตุอื่นนอกจากเหตุแห่งเพศ การเลือกปฏิบัติในมิติของการให้บริการหรือการจ�าหน่ายสินค้าของภาคเอกชน
การเลือกปฏิบัติด้วยเหตุประวัติอาชญากรรม การเลือกปฏิบัติในกรณีการให้นมบุตรจากอกแม่ การคุกคาม (Harassment)
การสื่อสารความเกลียดชัง (Hate Speech) เป็นต้น จากปัญหาดังกล่าว งานวิจัยนี้ได้จ�าแนกระบบการก�าหนดกฎหมาย
เกี่ยวกับการห้ามเลือกปฏิบัติของประเทศต่าง ๆ และเสนอตัวแบบแนวคิดเพื่อการปรับปรุงกฎหมายไทยที่เกี่ยวข้อง
โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ข้อเสนอแนะให้มีการบัญญัติกฎหมายห้ามเลือกปฏิบัติในลักษณะของกฎหมายกลางเกี่ยวกับ
การห้ามเลือกปฏิบัติที่ครอบคลุมเหตุแห่งการเลือกปฏิบัติและมิติการเลือกปฏิบัติต่าง ๆ รวมทั้งข้อเสนอแนะในการปรับปรุง
แก้ไขกฎหมายเกี่ยวกับการเลือกปฏิบัติเฉพาะประเด็น ทั้งนี้ เพื่อให้หลักความเสมอภาคสามารถเกิดผลได้อย่างแท้จริง
ต่อไป
ค�าส�าคัญ: ความเสมอภาค ความเท่าเทียมกัน การเลือกปฏิบัติ สิทธิเสรีภาพ สิทธิมนุษยชน
รองศาสตราจารย์คณาธิป ทองรวีวงศ์ และคณะ
4
