Page 181 - องค์ความรู้และแนวทางการตรวจสอบสิทธิชุมชนและสิทธิในที่ดิน
P. 181
ส่วนที่ 5 ตัวอย่างกรณีการตรวจสอบสิทธิในที่ดิน
ตัวอย่างที่ 1 แนวทางการตรวจสอบ กรณีการขอให้มีกรรมสิทธิ์ที่ดินตามประมวลกฎหมายที่ดิน ซึ่งรวมถึงการพิสูจน์สิทธิในที่ดิน
และการขอออกเอกสารสิทธิที่ดินของรัฐ ได้แก่ สปก. 4-01 สกน. 5 หรือ น.ค. 3 เป็นต้น
ประเด็นแสวงหาข้อเท็จจริง แหล่งที่มา วิธีการได้มา
1. การแสวงหาข้อเท็จจริงจากผู้ร้อง - ผู้ร้องและหรือชุมชน - ลงพื้นที่สอบถาม
- ประวัติความเป็นมาของหมู่บ้าน ประวัติการครอบครองที่ดินและการท าประโยชน์ในที่ดิน - เชิญประชุมในพื้นที่
ของผู้ร้อง สิทธิในที่ดินแยกเป็น 2 กลุ่มคือ - แสวงหาหลักฐานจากพยานบุคคล
กลุ่มที่ 1 บุคคลที่มีเอกสารสิทธิที่ดิน ประเภท ส.ค.1 น.ค. 3 สกน. 5 หรือ น.ส. 3 หรือ พยานวัตถุ พยานเอกสารจาก
โฉนดที่ดินที่ได้รับก่อนบังคับใช้ประมวลกฎหมายที่ดิน การมีเอกสารเหล่านี้ ผู้ร้องมีสิทธิในที่ดินที่ เครือข่ายญาติพี่น้อง เครือข่าย
จะขอออกเอกสารสิทธิที่ดินตาม ป.ที่ดิน (รายงานตรวจสอบของ กสม. จะคุ้มครองสิทธิของผู้ร้อง ของชุมชน
ในการให้ได้พยานหลักฐาน และผู้ร้องต้องไปฟ้องร้องคดีต่อศาลยุติธรรมเพื่อให้ได้สิทธิในที่ดินตาม
กฎหมาย)
กลุ่มที่ 2 บุคคลที่ไม่มีเอกสารสิทธิที่ดินตามที่กล่าวมาข้างต้น หลักฐานการครอบครอง
ท าประโยชน์ในที่ดินก่อนประกาศเขตที่ดินของรัฐ ได้แก่ การใช้ประโยชน์ที่ดินตามวัฒนธรรม
ของกลุ่มชาติพันธุ์ชนเผ่าพื้นเมือง หลักฐานการเสียภาษีบ ารุงท้องที่ต่อมาเป็นภาษีที่ดินและ
สิ่งปลูกสร้างที่เก็บค่าภาษีโดยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น หลักฐานการตั้งหมู่บ้าน วัด โรงเรียน ต้นไม้
พยานบุคคล พยานเอกสารอื่นใด กลุ่มนี้จะไม่ได้กรรมสิทธิ์ที่ดินตาม ป.ที่ดิน แต่มีสิทธิในที่ดิน
ที่รับรองโดยรัฐธรรมนูญ และหลักสิทธิมนุษยชน โดยรัฐมีหน้าที่จัดที่ดินให้ตามเงื่อนไขของนโยบาย
มติคณะรัฐมนตรี และกฎหมายที่เกี่ยวกับที่ดินแต่ละประเภท
152
