Page 685 - รายงานผลการศึกษาวิจัย ฉบับสมบูรณ์ โครงการศึกษาวิจัยเพื่อการปรับปรุงแก้ไขนโยบายกฎหมายที่ละเมิดสิทธิมนุษยชนด้านที่ดินและป่า

ประกาศการสงวนหวงห้าม หน่วยงานของรัฐสงวนพื้นที่ไว้จํานวนมากโดยไม่ใช้ประโยชน์ เมื่อราษฎร
เข้ามาครอบครองใช้ประโยชน์จึงขัดแย้งกันกับหน่วยงานของรัฐ หรือการออกหนังสือสําคัญสําหรับ
ที่ดิน นอกจากนั้นยังมีมีประเด็นผู้มีอํานาจอิทธิพลออกเอกสารสิทธิทับที่ราษฎรและชุมชนโดยเฉพาะ

ที่ดินของชุมชนดั้งเดิมในท้องถิ่นที่อยู่อาศัยกันมาแต่ครั้งบรรพบุรุษ และเกี่ยวข้องกับนโยบายและ
กฎหมายหลายฉบับ เช่น มติ ครม. วันที่ 3 เม.ย. 2527 เร่งรัดการออกโฉนดที่ดินทั่วประเทศไทย ให้
เสร็จภายใน 20 ปี (2528-2547) มติ ครม. วันที่ 1 ก.ย. 2530 เห็นชอบเรื่อง “นโยบายที่ดิน” 4 ด้าน คือ

นโยบายที่ดินเพื่อเศรษฐกิจ นโยบายที่ดินเพื่อสังคม และนโยบายที่ดินเพื่อความมั่นคง และนโยบาย
ชาวเขา ฯลฯ ตลอดจนกฎหมาย พ.ร.บ.ประมวลกฎหมายที่ดิน 2497 (มาตรา 61 เกี่ยวกับการออก
เอกสารสิทธิโดยมิชอบ) ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา 1375 มาตรา 1377 ซึ่งเกี่ยวกับการ

ครอบครองและทําประโยชน์ที่ดิน รวมทั้งร่างกฎหมายที่เกี่ยวกับการออกโฉนดชุมชน การเก็บภาษี
อัตราก้าวหน้า การคุ้มครองพื้นที่เกษตรกรรม การตั้งกองทุนและธนาคารที่ดิน สําหรับที่ดินราชพัสดุ
จะเกี่ยวข้องกับพระราชบัญญัติที่ราชพัสดุ พ.ศ. 2518 และนโยบายการบริหารจัดการที่ดินของรัฐที่มี
ั
ั
ปญหาขัดแย้งกับราษฎร ซึ่งในปจจุบันมีร่าง พ.ร.บ. บริหารจัดการที่ดินของรัฐ พ.ศ.... ซึ่งอยู่ระหว่าง
รอการพิจารณาของรัฐสภา ส่วนที่ดินสาธารณประโยชน์มีนโยบายและกฎหมายที่เกี่ยวข้องหลายฉบับ
เช่น ประมวลกฎหมายที่ดินมาตรา 8 ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1304 พระราชบัญญัติ

ลักษณะปกครองท้องที่พุทธศักราช 2457 และพระราชบัญญัติที่ราชพัสดุ พ.ศ. 2518

ข้อเสนอการจัดการปัญหาการละเมิดสิทธิที่ดินและป่า

1. ข้อเสนอเชิงหลักการ

- รัฐควรจะต้องส่งเสริมและสนับสนุนให้ราษฎรได้รับสิทธิที่จะมีที่ดินอยู่อาศัยและทํากิน
เพียงพอต่อการยังชีพและการพัฒนาคุณภาพชีวิตอย่างทั่วถึง โดยสํารวจราษฎรที่ไม่มีที่อาศัยทํากิน
และเร่งรัดจัดที่ดินให้ราษฎรผู้ไม่มีที่ดินทํากินให้เสร็จสิ้นโดยเร็ว

ั
- รัฐเมื่อมีปญหาพิพาทขัดแย้งเรื่องสิทธิในที่ดินและทรัพยากร รัฐจะต้องวางโครงสร้างและ
ั
ั
กลไกการแก้ไขปญหาขัดแย้งแบบถาวร ราษฎรที่มีปญหาพิพาทขัดแย้งเรื่องสิทธิในที่ดินและทรัพยากร
ั
จะต้องมีส่วนร่วมในกระบวนการจัดการแก้ไขปญหาข้อพิพาทในที่ดิน
- รัฐควรให้จัดการศึกษาให้ราษฎรและเจ้าหน้าที่รัฐมีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับสิทธิและการ
้
ปกปองคุ้มครองสิทธิในที่ดินของราษฎรและชุมชน และเมื่อราษฎรมีข้อพิพาทเรื่องที่ดิน รัฐควรจะต้อง
มีหน่วยงานให้ข้อมูลและคําปรึกษาแนะนําทางวิชาการและระเบียบกฎหมายแก่ราษฎร
ั
- กระบวนการยุติธรรม ควรจะต้องทําความเข้าใจปญหาราษฎรที่มีข้อพิพาทกับรัฐและต้องคดี
ที่ดินว่าไม่ใช่อาชญากร กรณีพิพาทขัดแย้งเรื่องสิทธิที่ดินส่วนใหญ่มิใช่ราษฎรเข้าไปบุกรุกที่ดินของรัฐ
ั
หรือเอกชนแต่มีความซับซ้อนที่เกี่ยวข้องกับนโยบายรัฐ ปญหากลไกการบริหารจัดการที่ดิน ระเบียบ
กฎหมายและบุคลากรของรัฐไม่มีประสิทธิภาพ รวมทั้งการประพฤติปฏิบัติที่มิชอบอยู่ด้วย จึงต้องหาทางใช้
่
กระบวนการยุติธรรมสมานฉันท์และกระบวนการทางนโยบายที่เปิดโอกาสให้บุคลากรฝายต่าง ๆ ใน
่
ท้องถิ่นและฝายนโยบายได้ไกล่เกลี่ยระงับข้อพิพาทก่อนคดีจะขึ้นสู่ศาล

10‐3