Page 504 - รายงานฉบับสมบูรณ์โครงการศึกษาวิจัยเพื่อจัดทำข้อเสนอแนะนโยบายหรือมาตรการเพื่อคุ้มครองและส่งเสริมสิทธิของผู้สูงอายุ: กรณีการเลือกปฏิบัติในผู้สูงอายุ

446 | รายงานวิจัยฉบับสมบูรณ์ (Final Report)

รายละเอียดโครงการศึกษาวิจัยเพื่อจัดท าข้อเสนอแนะ นโยบายหรือมาตรการเพื่อคุ้มครองและ
ส่งเสริมสิทธิของผู้สูงอายุ : กรณีการเลือกปฏิบัติในผู้สูงอายุ

1. หลักการและเหตุผล
ด้วยคณะผู้วิจัยจากสถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์ ได้รับมอบหมายจากส านักงานคณะกรรมการ
สิทธิมนุษยชนแห่งชาติ ให้ด าเนินโครงการวิจัยเรื่อง “โครงการศึกษาวิจัยเพื่อจัดท าข้อเสนอแนะนโยบายหรือ
มาตรการเพื่อคุ้มครองและส่งเสริมสิทธิของผู้สูงอายุ : กรณีการเลือกปฏิบัติในผู้สูงอายุ” โดยก าหนดผู้สูงอายุ
เป็นผู้ที่มีอายุตั้งแต่ 60 ปีขึ้นไป และได้แบ่งผู้สูงอายุออกเป็น 3 กลุ่มตามสภาพร่างกาย การรับรู้ ความคิด
ความจ า และความสามารถในการท ากิจวัตรประจ าวัน ดังนี้ (1) ผู้สูงอายุวัยต้น (The young-old) คือ ผู้สูงอายุที่
มีอายุระหว่าง 60 - 69 ปี (2) ผู้สูงอายุวัยกลาง (The old-old) คือ ผู้สูงอายุที่มีอายุระหว่าง 70 -79 ปี และ (3)
ผู้สูงอายุวัยปลาย (The oldest-old) คือ ผู้สูงอายุที่มีอายุตั้งแต่ 80 ปีขึ้นไป ส าหรับการเตรียมการรับมือกับ
สถานการณ์การเปลี่ยนแปลงโครงสร้างประชากรผู้สูงอายุ ในประเทศที่พัฒนาแล้วและได้เข้าสู่สังคมวัยสูงอายุ
การเตรียมการด้านกฎหมายการคุ้มครองสิทธิมนุษยชนของผู้สูงอายุนั้นย่อมมีความส าคัญตามมาด้วย จาก
การศึกษาการเลือกปฏิบัติต่อคนพิการ เด็ก ผู้หญิง และผู้สูงอายุ การรับรู้เรื่องการเลือกปฏิบัติต่อผู้สูงอายุยัง
เป็นอยู่อย่างจ ากัด เป็นที่เข้าใจในวงวิชาการหรือนักกฎหมายเท่านั้น ในขณะที่ประชาชนโดยทั่วไปยังคงมอง
การเลือกปฏิบัติต่อผู้สูงอายุในชีวิตประจ าวันว่าเป็นเรื่องปกติและผู้สูงอายุเหล่านั้นไม่ได้ถูกละเมิดสิทธิใด ๆ แม้
ปรากฏการณ์การเลือกปฏิบัติต่อผู้สูงอายุในสังคมไทย โดยเฉพาะการเลือกปฏิบัติในชีวิตประจ าวันในระดับ
ปัจเจกบุคคลยังไม่ชัดเจน แต่ในระดับมหภาคหรือระดับนโยบายจะเห็นได้ชัดเจนกว่า อาทิ ประเด็นการจัด
สวัสดิการให้กับผู้สูงอายุ การเลือกปฏิบัติในการบังคับใช้กฎหมายของเจ้าหน้าที่ ทั้งนี้ สาเหตุหลักที่น าไปสู่การ
เลือกปฏิบัติต่อผู้สูงอายุในสังคมไทย ได้แก่ (1) อคติทางอายุเชิงลบที่มีต่อผู้สูงอายุ (2) ผู้สูงอายุไม่รับรู้หรือไม่
ตระหนักถึงสิทธิของตนเอง และ (3) ข้อจ ากัดด้านกฎหมายและการบังคับใช้กฎหมาย ส าหรับปัญหาการเลือก
ปฏิบัติต่อผู้สูงอายุในสังคมไทยทั้งในระดับบุคคลและระดับนโยบาย อาจสามารถจ าแนกได้เป็น 4 ด้านหลัก
ได้แก่ (1) ด้านการศึกษา (2) ด้านการท างาน (3) ด้านการใช้ชีวิตทางสังคมและการเข้าถึงบริการสาธารณะของ
รัฐ ทั้งประเด็นปัญหาสุขภาพกับการเข้าถึงบริการของรัฐ ปัญหาการใช้ความรุนแรงต่อผู้สูงอายุ ปัญหาบริการ
สาธารณะไม่เอื้ออ านวยต่อผู้สูงอายุ และ (4) ด้านการมีส่วนร่วมทางสังคมและการเมือง
โดยหากพิจารณาจากนิยามของผู้สูงอายุตามที่องค์การสหประชาชาติได้ก าหนดไว้ จะเห็นได้ว่า
ผู้สูงอายุในแต่ละกลุ่มอายุมีประเด็นที่มีความจ าเป็นต้องคุ้มครองมิให้ถูกเลือกปฏิบัติแตกต่างกันออกไป เช่น
กลุ่มผู้สูงอายุวัยต้น เป็นกลุ่มที่ยังมีศักยภาพในการท างานได้ รัฐจะต้องให้ความส าคัญกับเรื่องการคุ้มครองมิให้
ผู้สูงอายุถูกเลือกปฏิบัติในเรื่องการท างานหรือการศึกษา หรือกลุ่มผู้สูงอายุวัยกลาง ซึ่งเริ่มมีปัญหาด้านสุขภาพ
มากขึ้น รัฐต้องให้ความส าคัญกับเรื่องการคุ้มครองมิให้ผู้สูงอายุถูกเลือกปฏิบัติในเรื่องสุขภาพ หรือการอ านวย

ความสะดวกในบริการสาธารณะต่าง ๆ เป็นต้น