Page 3 - รายงานสรุปผลการดำเนินโครงการฝึกอบรมหลักสูตรการคุ้มครองการละเมิดสิทธิชุมชน สิทธิในที่ดิน ทรัพยากรและสิ่งแวดล้อม สำหรับเจ้าหน้าที่สำนักงาน กสม. ระหว่างวันที่ 19-23 สิงหาคม 2566 ณ โรงแรมกรุงศรีริเวอร์ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
P. 3
๑
สรุปผลการด าเนินการโครงการฝึกอบรม
หลักสูตร การคุ้มครองการละเมิดสิทธิชุมชน สิทธิในที่ดิน ทรัพยากรและสิ่งแวดล้อม
ส าหรับเจ้าหน้าที่ส านักงาน กสม.
ระหว่างวันที่ ๑๙ – 23 สิงหาคม 2566
ณ โรงแรมกรุงศรีริเวอร์ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา
หลักการและเหตุผลโครงการ
รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2540 จนถึงรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย
พุทธศักราช 2560 ได้บัญญัติรับรองสิทธิชุมชนในการจัดการบ ารุงรักษา และใช้ประโยชน์จาก
ทรัพยากรธรรมชาติ สิ่งแวดล้อม และความหลากหลายทางชีวภาพอย่างสมดุลและยั่งยืน โดยสิทธิชุมชนได้รับ
การออกแบบตามรัฐธรรมนูญให้มีสภาพบังคับใช้ได้ทันที แต่ในทางปฏิบัติ หลักการสิทธิชุมชนในการจัดการ
ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมยังไม่ได้รับการตระหนักอย่างแท้จริง สืบเนื่องมาจากระบบกฎหมายของ
ประเทศไทยที่ยอมรับสภาพบุคคล 2 ประเภทเท่านั้น คือ บุคคลธรรมดาและนิติบุคคล และการให้ความส าคัญ
กับสิทธิของปัจเจกบุคคลและสิทธิของรัฐ ด้วยเหตุนี้จึงท าให้ระบบกรรมสิทธิ์มีเพียง 2 ประเภท คือ กรรมสิทธิ์
ของรัฐและกรรมสิทธิ์ทรัพย์สินส่วนบุคคล จึงท าให้เกิดปัญหาการปรับใช้และการตีความกฎหมายรับรอง
สถานะของชุมชนที่มีลักษณะเป็นสภาพบุคคลหรือไม่ และปัญหาค าจ ากัดความของค าว่า “ชุมชน” ก็ยังไม่ชัดเจน
ในทางปฏิบัติตามกฎหมาย โดยส่งผลให้การปรับใช้และการตีความรับรองสถานะสิทธิชุมชนมีข้อจ ากัดในทาง
กฎหมาย นอกจากนี้กฎหมายที่เกี่ยวกับการจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมที่ก าหนดให้การจัดการ
ทรัพยากรธรรมชาติต้องได้รับอนุญาตจากหน่วยงานของรัฐ ซึ่งไม่มีเนื้อหารับรองสิทธิของชุมชนในการจัดการ
และใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติตามรัฐธรรมนูญ เป็นเหตุให้เกิดข้อขัดแย้งเกี่ยวกับการจัดการ และ
การใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ระหว่างหน่วยงานรัฐ เจ้าหน้าที่รัฐที่ยังคงบังคับใช้
กฎหมายอีกด้านหนึ่ง และประชาชนหรือชุมชนที่อ้างสิทธิของตนตามรัฐธรรมนูญในด้านอื่น ๆ จึงเกิดข้อพิพาท
ระหว่างหน่วยงานรัฐกับประชาชนหรือชุมชนขึ้นสู่การพิจารณาของศาลมากยิ่งขึ้น
คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ (กสม.) ซึ่งเป็นองค์กรอิสระตามรัฐธรรมนูญแห่ง
ราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 และพระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยคณะกรรมการสิทธิ
มนุษยชนแห่งชาติ พ.ศ. 2560 มีหน้าที่และอ านาจหลักส าคัญในการส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิมนุษยชน
ให้เกิดขึ้นในสังคม จึงจ าเป็นต้องท าหน้าที่เป็นตัวเชื่อมหรือเป็นตัวกลางให้ทุกภาคส่วนเกิดความตระหนัก
ในการเคารพและปฏิบัติตามหลักสิทธิมนุษยชน ดังนั้น ส านักงาน กสม. ซึ่งมีหน้าที่และอ านาจในการสนับสนุน
กสม. ให้ด าเนินการบรรลุภารกิจและหน้าที่ตามที่ก าหนดไว้ในรัฐธรรมนูญ พระราชบัญญัติประกอบรัฐธรรมนูญ
และกฎหมายอื่นได้อย่างมีประสิทธิภาพ อันจะเป็นประโยชน์ต่อสาธารณะ บุคลากรซึ่งจะต้องเป็นผู้ด าเนินการ
ตรวจสอบและรวบรวมข้อเท็จจริงร่วมกับ กสม. จึงจ าเป็นต้องได้รับการเสริมสร้างและพัฒนาศักยภาพ
ให้สามารถรองรับภารกิจการปฏิบัติงานดังกล่าวได้อย่างมีประสิทธิภาพและปฏิบัติงานให้เกิดผลสัมฤทธิ์
ส านักงาน กสม. โดยความร่วมมือของสมัชชาองค์กรเอกชนด้านการคุ้มครองสิ่งแวดล้อม และอนุรักษ์
ทรัพยากรธรรมชาติ (สคส.) ซึ่งได้รับงบประมาณสนับสนุนจากส านักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริม
สุขภาพ (สสส.) จึงได้จัดท าโครงการฝึกอบรมหลักสูตร การคุ้มครองการละเมิดสิทธิชุมชน สิทธิในที่ดิน
ทรัพยากรและสิ่งแวดล้อม ส าหรับเจ้าหน้าที่ส านักงาน กสม. ขึ้น
