Page 94 - รายงานผลการศึกษาวิจัยเพื่อจัดทำข้อเสนอแนะ มาตรการหรือแนวทางในการส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิมนุษยชนที่เกี่ยวกับการบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน (ฉบับสมบูรณ์)

รายงานผลการศึกษาวิจัยเพื่อจัดท าข้อเสนอแนะ มาตรการ หรือแนวทางในการส่งเสริมและ
คุ้มครองสิทธิมนุษยชนที่เกี่ยวกับการบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน

อย่างไรก็ตาม มีข้อพิจารณาว่าการยกเลิกดังกล่าวเป็นเพียงขั้นตอนทางเทคนิคเท่านั้น เนื่องจาก

90
เนื้อหาและอ านาจตามค าสั่งหลายฉบับได้มีการบัญญัติเป็นกฎหมายหรือก าหนดเป็นนโยบายของรัฐแล้ว เช่น
ในมาตรา 64 แห่งพระราชบัญญัติอุทยานแห่งชาติ พ.ศ. 2562 ที่ได้รองรับค าสั่งที่ 66/2557 เป็นต้น ซึ่งจะได้

กล่าวถึงในส่วนถัดไป

จากการศึกษากฎหมายและนโยบายช่วงก่อนปี พ.ศ. 2562 พบว่ากฎหมายที่เกี่ยวข้องกับป่าไม้

และที่ดิน มีการก าหนดเขตพื้นที่หลายรูปแบบ และอยู่ในความรับผิดชอบของหลายหน่วยงานที่รับผิดชอบ

มีแนวเขตที่ไม่ชัดเจน มีความไม่เป็นเอกภาพ ทั้งยังเป็นกฎหมายที่มีแนวคิดว่ารัฐเป็นผู้ผูกขาดในการดูแล
ทรัพยากรป่าไม้และที่ดิน ท าให้ขาดการมีส่วนร่วมของชุมชนและผู้มีส่วนได้เสียในกระบวนการต่างๆ

ที่ส่งผลกระทบ เช่น การประกาศเขตป่าอนุรักษ์ซ้อนทับที่ชุมชนซึ่งอยู่มาก่อน เป็นต้น ส่งผลให้การบังคับใช้
กฎหมายนั้นไม่สอดคล้องกับสภาพความเป็นจริง

อย่างไรก็ตาม จากการศึกษารวบรวมมติคณะรัฐมนตรีที่เกี่ยวข้อง พบว่ามีการตระหนักถึงปัญหา ทั้งยัง
ได้มีข้อเสนอเพื่อการแก้ไขปัญหาที่ส าคัญ เช่น การจัดท าแผนที่ให้เป็นระบบเดียว การผ่อนผันให้ประชาชน

อยู่อาศัยในพื้นที่ การจัดท าโฉนดชุมชน เป็นต้น แต่ด้วยสถานะของมติคณะรัฐมนตรีที่ไม่ถือว่าเป็นกฎหมาย
ท าให้การแก้ไขปัญหานั้นขาดความต่อเนื่อง ขาดการด าเนินการต่อเมื่อมีการเปลี่ยนแปลงรัฐบาล

นอกจากนี้ เนื่องด้วยปัญหาที่ซับซ้อนและสั่งสมมาเป็นเวลานาน มาตรการทวงคืนผืนป่าซึ่งเป็นการ
จัดการเชิงปฏิบัติการจึงถูกน าเสนอขึ้น ผ่านกลไกค าสั่งหัวหน้าคณะรักษาความสงบแห่งชาติ 2 ฉบับ และส่งผล

กระทบอย่างมาก โดยในปัจจุบันแม้ค าสั่งจะได้ถูกยกเลิกไปแล้ว แต่เนื้อหาของค าสั่งนั้นยังอยู่ในแผนแม่บท

แก้ไขปัญหาการท าลายทรัพยากรป่าไม้ การบุกรุกที่ดินของรัฐ และการบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติอย่าง
ยั่งยืน โดยกองอ านวยการรักษาความมั่นคงภายในราชอาณาจักร (กอ.รมน.) และกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติ

และสิ่งแวดล้อม รวมถึงกฎหมายอุทยานฉบับปัจจุบันอีกด้วย

2.3.2 กฎหมายที่ออกในปี พ.ศ. 2562

โดยจะท าการศึกษากฎหมายที่เกี่ยวข้อง 6 ฉบับ ได้แก่ (1) พระราชบัญญัติคณะกรรมการนโยบาย
ที่ดินแห่งชาติ พ.ศ. 2562 (2) พระราชบัญญัติแก้ไขเพิ่มเติมประมวลกฎหมายที่ดิน (ฉบับที่ 14) พ.ศ. 2562

(3) พระราชบัญญัติป่าไม้ (ฉบับที่ 8) พ.ศ. 2562 (4) พระราชบัญญัติอุทยานแห่งชาติ พ.ศ. 2562
(5) พระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ. 2562 และ (6) พระราชบัญญัติป่าชุมชน พ.ศ. 2562

90 บีบีซีไทย. (2019). ค าสั่ง คสช.: ภาคประชาชนชี้สถานการณ์ด้านสิทธิและสิ่งแวดล้อมยังน่าห่วง แม้ยกเลิกค าสั่ง-ประกาศ คสช.
สืบค้นจาก https://www.bbc.com/thai/48947743 เมื่อวันที่ 15 ธันวาคม 2562

2-76 สถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย