Page 12 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง พันธกรณีด้านสิทธิมนุษยชนของประชาคมอาเซียน

รายงานการศึกษาวิจัย
โครงการการศึกษาวิจัย เรื่อง พันธกรณีด้านสิทธิมนุษยชนของประชาคมอาเซียน

แนวคิดในการศึกษา
ในการศึกษาวิจัยครั้งนี้จะใช้วิธีการสังเคราะห์เนื้อหาจากเอกสารเป็นหลัก เพื่อน ามาคัดเลือกและ
เปรียบเทียบ รวมทั้งน ามาจัดหมวดหมู่เพื่อให้ตรงตามวัตถุประสงค์ที่ส านักงาน กสม. ก าหนด ซึ่งเอกสาร

ที่ใช้ประกอบการศึกษาวิจัยครั้งนี้ ได้แก่
1) พันธกรณีด้านสิทธิมนุษยชนระหว่างประเทศ
2) ปฏิญญาอาเซียนว่าด้วยเรื่องสิทธิมนุษยชน และ
3) รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย

ตามขอบเขตของงานจ้างที่ปรึกษา (TOR) ข้อ 4.1 กสม. มีความประสงค์ให้ที่ปรึกษาศึกษาตราสาร
ต่างๆ ในกรอบความร่วมมือของอาเซียน จากรายการที่ส านักเลขาธิการอาเซียนได้รวบรวมไว้ตั้งแต่

ปี พ.ศ. 2510 – 2555 โดย IRDP ได้ตรวจสอบกับส านักเลขาธิการอาเซียน ณ กรุงจากาตาร์ ประเทศ
อินโดนีเซียแล้วพบว่า ปัจจุบันได้มีการปรับปรุงตราสารที่เกี่ยวข้องให้เป็นหมวดหมู่ยิ่งขึ้น โดยมีการจัดกลุ่ม
สนธิสัญญา ข้อตกลง และปฏิญญา จากทั้งสิ้น 359 ฉบับ กลายเป็นชุดตราสารของอาเซียน (ASEAN Legal
Instruments) จ านวน 81 กลุ่ม โดยมีการแบ่งหมวดหมู่ในด้านที่เกี่ยวข้องตามแต่ละประชาคม กล่าวคือ
ประชาคมการเมืองและความมั่นคงอาเซียน (ASEAN Political-Security Community: APSC) จ านวน 14

กลุ่ม ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน (ASEAN Economic Community: AEC) จ านวน 59 กลุ่ม และ
ประชาคมสังคมและวัฒนธรรมอาเซียน (ASEAN Socio-Cultural Community: ASCC) จ านวน 8 กลุ่ม
และ IRDP ได้ท าการศึกษาตราสารทั้ง 2 ส่วนเพื่อให้ครอบคลุมขอบเขตการศึกษาตามที่ได้ก าหนดไว้

จากผลการตรวจสอบและวิจัยข้อมูลที่เกี่ยวข้อง มีข้อสรุปที่ส าคัญของแต่ละบทที่ได้วางโครงสร้างไว้ ดังนี้

บทที่ 2 แนวคิดและกลไกด้านสิทธิมนุษยชนระดับระหว่างประเทศและภูมิภาค
มาตรฐานและกลไกสิทธิมนุษยชนที่ส าคัญมีพัฒนาการจากองค์การสหประชาชาติที่ได้จัดตั้ง

คณะมนตรีสิทธิมนุษยชน (Human Rights Council) ซึ่งเป็นองค์กรหลักในการจัดตั้งกลไกเพื่อส่งเสริมและ
คุ้มครองสิทธิมนุษยชนซึ่งรวมถึงกระบวนการทบทวนสถานการณ์สิทธิมนุษยชน (UPR) การพิจารณาข้อ
ร้องเรียน (Communications procedure) และกระบวนการพิเศษ (Special procedure) เพื่อพิจารณา
สถานการณ์สิทธิมนุษยชนรายประเทศ หรือตามประเด็นสิทธิมนุษยชนเฉพาะเรื่อง นอกจากนั้นในด้าน

ตราสารสิทธิมนุษยชน นับตั้งแต่มีการประกาศปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชนในปี พ.ศ. 2491 องค์การ
สหประชาชาติก็ได้จัดท าอนุสัญญาด้านสิทธิมนุษยชนซึ่งเป็นตราสารที่มีผลผูกพันทางกฎหมายถึง 9 ฉบับ
ในประเด็นต่างๆ ซึ่งรวมถึงสตรี เด็ก คนพิการและการสูญหายโดยถูกบังคับ เป็นต้น นอกจากนั้น ในภูมิภาค
อื่นของโลกทั้งในยุโรป อเมริกาและอาฟริกา ก็ได้มีการจัดตั้งองค์กรและตราสารด้านสิทธิมนุษยชนเช่นกัน

ซึ่งจากการเปรียบเทียบท าให้เห็นได้ว่าภูมิภาคอาเซียนถือเป็นภูมิภาคล่าสุดที่มีการสร้างกลไกสิทธิมนุษยชน
และจัดท าตราสารเกี่ยวกับสิทธิมนุษยชนโดยถือเป็นขั้นเริ่มต้น

บทที่ 3 ประชาคมอาเซียน
ในบทที่ 3 น าเสนอภาพรวมความเป็นมาของประชาคมอาเซียนซึ่งก่อตั้งโดยปฏิญญากรุงเทพเมื่อปี
พ.ศ. 2510 ที่ประเทศไทยโดยมีสมาชิกแรกเริ่ม 5 ประเทศ และได้เพิ่มจ านวนสมาชิกเป็น 10 ประเทศในปี
พ.ศ. 2542 ก้าวย่างส าคัญของอาเซียนเกิดขึ้นอีกครั้งในปลายปี พ.ศ. 2558 เมื่ออาเซียนเริ่มการเป็น

National Human Rights Commission of Thailand 5