Page 98 - รายงานฉบับสมบูรณ์ โครงการจัดทำข้อเสนอแนะ มาตรการหรือแนวทางในการเพิ่มประสิทธิภาพการปฏิบัติงานตามพระราชบัญญัติสัญชาติ (ฉบับที่ 5) พ.ศ. 2555 เพื่อส่งเสริมและคุ้มครองสิทธิมนุษยชน

91

จากขั้นตอนการดำเนินงานในการยื่นคำร้องขอรับรองความเป็นคนไทยพลัดถิ่นทั้ง 4 ขั้นได้แก่ 1)

ระดับอำเภอ 2) ระดับจังหวัด 3) ระดับกรมการปกครองในฐานะเลขานุการของคณะกรรมการรับรองความเป็น

คนไทยพลัดถิ่น และ 4) คณะกรรมการรับรองความเป็นคนไทยพลัดถิ่น แม้ว่าแนวปฏิบัติของหน่วยงานรายการ

ได้มีการกำหนดระยะเวลาเพื่อมิให้การคืนสัญชาติไทยแก่คนไทยพลัดถิ่นนั้นเกิดความล่าช้า แต่ในทางปฏิบัติใน
กระบวนการขอคืนสัญชาติไทยของคนไทยพลัดถิ่นนั้น ยังคงสามารถขยายระยะเวลาได้หากมีเหตุจำเป็นหรือ

ข้อบกพร่องเกี่ยวกับคำขอและพยานหลักฐานที่ใช้ในการยื่นคำขอพิสูจน์และรับรองความเป็นคนไทยพลัดถิ่น

อีกทั้งในทางปฏิบัติยังเปิดช่องทางให้นายอำเภอแต่งตั้งคณะกรรมการในระดับอำเภอขึ้น เพื่อช่วยกลั่นกรองคำ

ขอด้วยก็ได้ ซึ่งแนวทางดังกล่าวถูกนำมาใช้ทั้งในระดับอำเภอและระดับจังหวัดตามสภาพปัญหาของแต่ละพื้นที่

เนื่องจากไม่ได้มีบทกฎหมายใดบังคับให้ต้องมีคณะกรรมการดังกล่าวในทุกพื้นที่ อันทำให้การทำงานในรูปแบบ
ของคณะกรรมการในแต่ละพื้นที่มีความแตกต่างกันตามความเหมาะสม

อย่างไรก็ดีการแต่งตั้งคณะกรรมการในระดับอำเภอนั้น ยังคงมีเสียงสะท้อนจากตัวแทนเครือข่ายคน

ไทยพลัดถิ่นถึงปัญหาการขาดการมีส่วนร่วมของชาวบ้านในพื้นที่ของคนไทยพลัดถิ่น ซึ่งรู้จักประวัติความ

เป็นมาของผู้ยื่นคำขอเป็นอย่างดี เนื่องจากคณะกรรมการในระดับอำเภอยังคงมีเพียง กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน หรือ

บุคคลที่พนักงานเจ้าหน้าที่เห็นชอบ ในขณะที่คณะกรรมการพิจารณากลั่นกรองคำขอพิสูจน์รับรองความเป็น

110
คนไทยพลัดถิ่นระดับจังหวัด ได้มีการแต่งตั้งให้คนไทยพลัดถิ่นที่ได้รับการคืนสัญชาติไทยไทยมีส่วนร่วมใน
การกลั่นกรองข้อมูลผู้ยื่นคำขอว่าเป็นคนไทยพลัดถิ่นจริงหรือไม่ โดยมีผู้อาวุโสซึ่งรู้จักประวัติความเป็นมาของผู้

ยื่นคำขอ ดำเนินการกลั่นกรองข้อมูลก่อนที่ทางจังหวัดจะดำเนินการพิจารณา ทั้งนี้แม้ว่าแนวทางปฏิบัติจะเปิด

ช่องให้ภาคประชาชน รวมถึงคนไทยพลัดถิ่นเข้ามามีส่วนร่วมในการกลั่นกรองข้อมูลบุคคลแอบแฝง ซึ่งไม่ใช่คน

ไทยพลัดถิ่นโดยแท้จริงแล้วก็ตาม แต่กระบวนการดังกล่าวมีรูปแบบวิธีการดำเนินที่ยังไม่ชัดเจน เหมือนกับแนว

ปฏิบัติของหน่วยงานภาครัฐ ทำให้ขาดความต่อเนื่องของการดำเนินการ และการดำเนินงานจะเป็นไปในทาง

111
รูปแบบจิตอาสาหรือการขอแรงมาช่วยตามกรณีปัญหาแต่และรายไป
รูปแบบที่สอง การยื่นคำขอพิสูจน์และรับรองความเป็นคนไทยพลัดถิ่นกรณีไม่ปกติ

ในการยื่นคำขอพิสูจน์และรับรองความเป็นคนไทยพลัดถิ่นกรณีไม่ปกติ เนื่องจากผู้ยื่นคำขอถูก
จำหน่ายรายการทะเบียนราษฎรหรือขึ้นทะเบียนผิดกลุ่ม/ผิดหลง ทำให้คุณสมบัติในการใช้สิทธิเพื่อยื่นขอคืน

สัญชาติไทยตามพระราชบัญญัติสัญชาติ (ฉบับที่ 5) พ.ศ. 2555 ไม่ครบถ้วนตามกฎหมายเนื่องจากต้องเป็นผู้ซึ่ง

มีเชื้อสายไทยเท่านั้น ในการแก้ไขปัญหาดังกล่าวกรมการปกครองได้มีหนังสือกระทรวงมหาดไทย และหนังสือ

สำนักทะเบียนกลาง เพื่อใช้เป็นแนวทางในการปฏิบัติโดยบุคคลที่ถูกจำหน่ายรายการทะเบียนราษฎร และ

110 ชุมชนไทย, เครือข่ายการแก้ปัญหาคืนสัญชาติคนไทยเสนอเพิ่มชื่อเป็นกรรมการระดับจังหวัดเพื่อเกิดการมีส่วนร่วม

,เว็บไซต์ https://www.chumchonthai.or.th/node/384, สืบค้นวันที่ 26 มิถุนายน 2565
111 สัมภาษณ์นายภควินท์ แสงคง, ตำบลเขาชัยสน อำเภอเขาชัยสน จังหวัดพัทลุง, วันที่ 26 มิถุนายน 2565