Page 80 - รายงานการศึกษาวิจัย เรื่อง สิทธิชุมชนและผลกระทบโครงการพัฒนาภาคใต้

รายงานการศึกษาวิจัย ๖๑
เรื่อง สิทธิชุมชน และผลกระทบจากโครงการพัฒนาภาคใต

๔.๖ งานวิจัยที่เกี่ยวของกับแผนพัฒนาภาคใต
เลิศชาย (๒๕๕๖) ไดสังเคราะหประเด็นสําคัญของความเปนธรรมทางสังคมของการพัฒนาอุตสาหกรรม
ขนาดใหญในแผนพัฒนาภาคใตวา เปนการพัฒนาที่สะทอนโลกยุคโลกาภิวัตน ซึ่งเปนยิ่งกวาความไมเปนธรรมอีก

กลาวคือ ชุดแผนงานขนาดใหญนี้มีการวางแผนไวเรียบรอยแลว โดยไมคํานึงถึงการมีสวนรวมของคนในทองถิ่น

และเจาของโครงการก็รูดีวามีผลกระทบ แตพยายามปกปดไมใหประชาชนรูขอมูล และไมยอมเปดเผยรายละเอียด
การดําเนินโครงการตอสาธารณะ แมกระทั่งนักวิชาการในมหาวิทยาลัยภาคใต ยังไมมีใครรูเลยวาจะเกิดโครงการ
ตาง ๆ ในพื้นที่ไหนบาง หากวาตองการรู ก็ตองไปตามคนหาเอาเองจากเอกสาร จากนโยบาย จากแผนงานตาง ๆ

หรือที่ไปปรากฏอยูในรายงานการประเมินผลกระทบสิ่งแวดลอม (EIA) และแมแตโครงการที่มีการดําเนินการ

ในพื้นที่แลว ก็ไมมีการบอกรายละเอียดโครงการกับประชาชนในพื้นที่ เชน มีการดําเนินงานโรงงานไฟฟาถานหิน
ในหลายพื้นที่ของภาคใต มีเจาหนาที่ลงมาปฏิบัติงาน มีบริษัทรับชวงที่เปน sub-contract ลงมาทํางาน แตพอ
ประชาชนไปถามการไฟฟาฝายผลิตแหงประเทศไทย ก็จะไดรับคําตอบวาโครงการยังไมทําอะไร ยังไมไดมีแผน

หรือบอกไมหมด นอกจากนี้การดําเนินโครงการก็เปนแบบแยกสวน ตัดตอนในแตละหนวยงาน เพื่อไมใหเห็น

ความเชื่อมโยงวาเปนอภิมหาโครงการขนาดใหญ คือ แยกกันทํา ที่ทําเชนนี้ก็เพื่อไมใหประชาชนมองเห็นภาพรวม
การประชาสัมพันธชี้แจงโครงการก็พูดเฉพาะแตประโยชนและขอดีดานเดียว แตไมพูดถึงผลกระทบที่จะเกิดขึ้น
ตอชุมชน สังคม และสิ่งแวดลอม การเคลื่อนไหวที่ภาคใตมีบทเรียนมาแลว แบบแผนของการดําเนินโครงการพัฒนา

ขนาดใหญ มีความสลับซับซอนเพราะวามีการวางแผนมาไวเรียบรอยแลว และยังดําเนินการภายใตหลักคิด

ในการโยนใหคนเล็กคนนอยเปนผูแบกรับผลกระทบ ทั้งที่มีโครงการอุตสาหกรรมขึ้นมาเปนชุดโครงการ
ขนาดใหญ สังคมไทยเราปจจุบันนี้ยังไมสามารถที่จะผลักดันหลักการที่วา “ผูดําเนินโครงการตองเปนผูแบกรับ
ผลกระทบที่เกิดขึ้น” ซึ่งสอดคลองกับการสํารวจความคิดเห็นของประชาชนในภาคใตที่ผานมา โดยสถาบันวิจัย

สังคม จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย (๒๕๕๑) ที่สรุปเกี่ยวกับการรับรูขอมูลเกี่ยวกับแนวทางการพัฒนาของ

ภาครัฐจากเวทีสนทนากลุมวา ประชาชนไดตอตานโครงการอุตสาหกรรมหนักอยางไมมีเหตุผล หากภาครัฐและ
กลุมทุนมีการเปดเผยขอมูลอยางโปรงใสและเปนจริง มีการแสดงใหเห็นถึงผลดีและผลเสียที่จะเกิดขึ้นกับโครงการ
และวิธีการในการควบคุมจัดการอยางมีระบบ มีการเปดโอกาสใหชุมชนทองถิ่นและองคกรปกครองสวนทองถิ่น

ไดมีสวนรวมในการบริหารจัดการ รวมทั้งมีพื้นที่การพัฒนาอุตสาหกรรมที่ประสบความสําเร็จมาใหดูเปนตัวอยาง

ภาคประชาชนก็พรอมที่จะรับฟงและยอมรับการพัฒนาดังกลาว
ขอกังวลของประชาชนที่ตอแผนพัฒนาภาคใตจากการศึกษาของศยามล (๒๕๕๔) ก็เชนเดียวกัน คือ
เจาของโครงการทั้งรัฐและเอกชนไดมีการขับเคลื่อนโครงการพัฒนาตาง ๆ ตามแนวทางแผนพัฒนาภาคใต

อยูตลอดเวลา แตการชี้แจงโครงการคลุมเครือไมชัดเจน การจัดกระบวนการนโยบายสาธารณะแบบมีสวนรวม

ยังไมมากพอ และภาคประชาสังคมและชุมชนมีความกังวลวาความขัดแยงในภาคใตจะมีแนวโนมที่รุนแรงมากขึ้น
หากแผนพัฒนาและโครงการตาง ๆ ปราศจากการมีสวนรวมในการตัดสินใจและการควบคุมอยางถูกตองเหมาะสม
ซึ่งสงผลกระทบเชิงลบตอทรัพยากรธรรมชาติ วิถีชีวิต สุขภาพ และวัฒนธรรมของชุมชนทองถิ่น ฉะนั้น กระบวนการ

กําหนดแผนพัฒนาตามศักยภาพพื้นที่ของภาคใตทั้งในระดับภาค ระดับจังหวัด และระดับพื้นที่ชุมชน จําเปนตอง

วิเคราะหทางเลือกตาง ๆ ของการพัฒนา โดยมีการประเมินผลกระทบและความเสี่ยงอยางบูรณาการรอบดาน