Page 12 - คู่มือการทำความเข้าใจ เรื่อง สิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมือง
P. 12
10 คู่มือ การทำาความเข้าใจ เรื่อง สิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมือง
๑. ธรรมช�ติของมนุษย์เป็นอย่�งไร
สิทธิมนุษยชนกำ�เนิดจ�กแนวคิดนี้อย่�งไร
เป็นที่ทราบกันดีว่ามนุษย์เป็นสัตว์สังคม แต่อะไรที่ทำาให้มนุษย์ต่างจากสัตว์ชนิดอื่นๆ คำาตอบ
คือ “ความสามารถในการใช้เหตุผล” ซึ่งเป็นคุณลักษณะที่ทำาให้มนุษย์เหนือกว่าสัตว์ทั้งปวง นักปรัชญา
ตั้งแต่สมัยโบราณตระหนักถึงคุณลักษณะดังกล่าวโดยเรียกว่าเป็น ‘ธรรมชาติของมนุษย์’ และได้ให้
เหตุผลว่าตามกฎธรรมชาติ มนุษย์ทุกคนเกิดมาเสรีและมีศักยภาพในคิดและใช้เหตุผลเพื่อประโยชน์
ของตนเองและสังคมของตน ศักยภาพดังกล่าวทำาให้มนุษย์มีความเชื่อในความยุติธรรมอยู่ในตัว
เป็นสิ่งที่เรายอมรับ และการที่มนุษย์สามารถใช้เสรีภาพเพื่อเลือกสิ่งต่างๆ อย่างเป็นเหตุผลได้
เป็นเพราะธรรมชาติมอบสิทธิที่ไม่อาจพรากไปได้/ไม่สามารถถ่ายโอนกันได้ (inalienable) บางประการ
ให้กับมนุษย์ เราเรียกสิทธิเหล่านี้ว่า สิทธิธรรมชาติ
สิทธิธรรมชาติเหล่านี้กำาหนดข้อจำากัดในการใช้ศักยภาพของเราเพื่อกระทำาการต่างๆ เป็น
การจำากัดการใช้เสรีภาพที่มีค่าของเรา เหตุที่จำาเป็นต้องมีการจำากัดเสรีภาพเป็นเพราะการยอมรับ
ข้อเท็จจริงที่ว่า อันที่จริงแล้ว มนุษย์ไม่ได้ใช้ความสามารถในการใช้เหตุผลเพื่อสิ่งที่เป็นประโยชน์
ต่อสังคมเสมอไป บางครั้งมนุษย์มีความรู้สึกโกรธ โลภ อยากมีอำานาจ เกลียด อิจฉา รู้สึกตัวเองเหนือ
ผู้อื่น ฯลฯ เป็นเหตุจูงใจให้กระทำาการที่ส่งผลกระทบต่อประโยชน์ของบุคคลอื่นหรือของสังคม
ด้วยเหตุดังกล่าว ศักยภาพในการใช้เสรีภาพกายใต้กฎหมายธรรมชาติ จึงไม่ได้มีขอบเขตไม่
จำากัด และต้องกระทำาโดยคำานึงถึงประโยชน์ต่อสังคม รวมทั้งคำานึงถึงสิทธิของบุคคลอื่นในสังคมด้วย
ในการใช้เสรีภาพ เราต้องตระหนักถึงความรับผิดชอบไปพร้อมกันด้วย ความเข้าใจต่อธรรมชาติของ
มนุษย์ เสรีภาพ สิทธิ เป็นเหตุให้มีการพัฒนาบรรทัดฐานการปฏิบัติที่ยอมรับได้หรือไม่อาจยอมรับได้
ในสังคม และจากระบบบรรทัดฐานดังกล่าว เป็นเหตุให้เกิดแนวคิดเรื่องหลักนิติธรรม
๑
หลักนิติธรรม ถือว่าเป็นระบบที่บุคคลมีหน้าที่ต้องปฏิบัติตามชุดของบรรทัดฐานเดียวกัน
และไม่อนุญาตให้ใครกระทำาการที่ส่งผลกระทบต่อประโยชน์ของบุคคลอื่นในลักษณะที่เป็นการ
ละเมิดต่อบรรทัดฐานเหล่านี้ ด้วยเหตุดังกล่าว หลักนิติธรรมจึงเป็นสิ่งที่จำาเป็นเพื่อคุ้มครองเสรีภาพ
ของมนุษย์และเชื่อมโยงกับสิทธิธรรมชาติ เช่นนั้นแล้วมนุษย์จึงจะสามารถใช้ความสามารถในการ
ใช้เหตุผล เพื่อปฏิบัติตามสิทธิของตนและทำางานร่วมกับผู้อื่นเพื่อสร้างสังคมที่พึงปรารถนาร่วมกัน
เป็นสังคมที่มนุษย์ต่างยกย่องนับถือ
๑ หลักการของหลักนิติธรรมมีรายละเอียดปรากฏอยู่ในเนื้อหาถัดไปของบทนี้
