Page 72 - ประมวลรายงานผลการพิจารณาเพื่อเสนอแนะนโยบายและข้อเสนอในการปรับปรุงกฎหมาย และกฎของคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ : เล่ม 1 ระหว่างวันที่ 1 มีนาคม 2554 - 31 ธันวาคม 2557
P. 72
70 ประมวลรายงานผลการพิจารณาเพื่อเสนอแนะนโยบายหรือข้อเสนอในการปรับปรุงกฎหมาย และกฎ
ของคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ เล่ม ๑ ระหว่าง ๑ มีนาคม ๒๕๕๔ – ๓๑ ธันวาคม ๒๕๕๗
ทำาให้ไม่ปฏิบัติตามบทบัญญัติของกฎหมายได้ และควรกำาหนดระยะเวลาการแจ้งล่วงหน้ากรณีเร่งด่วน
ให้สั้นลงกว่าการแจ้งล่วงหน้ากรณีปกติ กรณีเช่นนี้ ผู้จัดการชุมนุมสาธารณะก็ไม่ควรมีความผิดและ
ได้รับโทษ
ในส่วนของเจ้าหน้าที่ แม้ว่าไม่ได้แจ้งการชุมนุมล่วงหน้า หรือปรากฏเหตุอันไม่
สมควรที่จะไม่แจ้งเจ้าหน้าที่ของรัฐทราบล่วงหน้าก็ตาม เจ้าหน้าที่ของรัฐก็ยังคงมีหน้าที่ต้องให้ความ
คุ้มครอง อำานวยความสะดวกในการจัดการชุมนุมสาธารณะที่ไม่ได้แจ้งล่วงหน้านั้น แต่ทั้งนี้ผู้จัดการ
ชุมนุมอาจมีความผิดเป็นส่วนตัวและได้รับโทษตามที่กฎหมายบัญญัติได้ แต่ไม่ทำาให้การชุมนุมที่ไม่ได้
แจ้งล่วงหน้านั้นกลายเป็นการชุมนุมที่ไม่ชอบด้วยกฎหมายและไม่ได้รับการคุ้มครองจากรัฐ หรือเป็น
สาเหตุที่จะนำาไปสู่การสั่งห้ามการชุมนุมหรือสั่งสลายการชุมนุม
คว�มเห็นและข้อเสนอ
ในเรื่องนี้ คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติมีความเห็นสอดคล้องกับบันทึก
ความเห็นของคณะปฏิรูปกฎหมายว่า ผู้จัดการชุมนุมหรือผู้นำาการชุมนุมมีหน้าที่แจ้งการชุมนุมให้
พนักงานเจ้าหน้าที่ทราบล่วงหน้า โดยกำาหนดให้อยู่ระหว่าง ๒๔-๗๒ ชั่วโมง ก่อนเริ่มการชุมนุม ทั้งนี้
ขึ้นกับจำานวนผู้ชุมนุมและสถานที่ชุมนุม เพื่อให้พนักงานเจ้าหน้าที่มีระยะเวลาเตรียมการอำานวยความ
สะดวก จัดมาตรการรักษาความปลอดภัย จัดเส้นทางการจราจร เป็นต้น
นอกจากนี้ คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติยังมีความเห็นต่อประเด็นที่
กฎหมายเปิดช่องให้เจ้าหน้าที่มีอำานาจใช้ดุลพินิจอนุญาตให้มีการชุมนุม กล่าวคือ การที่กฎหมาย
กำาหนดให้ผู้จัดการชุมนุมต้องแจ้งล่วงหน้าเป็นหนังสือโดยเคร่งครัด หากไม่ดำาเนินการตามที่กำาหนด
ต้องขอผ่อนผันและได้รับอนุญาตเสียก่อน หากไม่ได้รับการผ่อนผัน ให้ถือว่าการชุมชนเป็นการ
ชุมนุมที่ไม่ชอบด้วยกฎหมาย (ร่างมาตรา ๑๕) บทบัญญัตินี้มีความหมายว่า การชุมนุมที่ไม่ได้แจ้ง
ล่วงหน้าหรือแจ้งไม่ครบตามระยะเวลา ต้องได้รับอนุญาตจึงจะชุมนุมได้ และหากฝ่าฝืนจะส่งผล
ถึงกับให้การชุมนุมนั้นเป็นการชุมนุมที่ไม่ชอบด้วยกฎหมาย บทบัญญัติเช่นนี้น่าจะขัดต่อมาตรา ๖๓
ของรัฐธรรมนูญ คณะกรรมการฯ เห็นควรเปิดโอกาสหรือมีข้อยกเว้น กรณีผู้ชุมนุมมาชุมนุมโดยที่
ไม่ได้นัดหมายล่วงหน้า เนื่องจากมีความจำาเป็นเร่งด่วน หรือหากโดยสภาพในขณะนั้นไม่อาจแจ้งเป็น
หนังสือได้ ให้แจ้งด้วยวาจาไว้ก่อนได้ และให้แจ้งเป็นหนังสือภายหลังในทันทีที่สามารถดำาเนินการได้
ประการสำาคัญ คือ เมื่อบัญญัติให้การชุมนุมก่อนได้รับอนุญาตผ่อนผันเป็นการ
ชุมนุมที่ไม่ชอบด้วยกฎหมายแล้ว ร่างพระราชบัญญัตินี้อนุญาตให้เจ้าหน้าที่สั่งให้เลิกการชุมนุมและ
กำาหนดให้พื้นที่ชุมนุมเป็นพื้นที่ควบคุมได้ และถือว่าผู้ที่อยู่ในพื้นที่ควบคุมเป็นผู้กระทำาความผิด
ซึ่งหน้า อาจถูกค้น จับ ยึดและอายัดทรัพย์สินได้โดยไม่ต้องได้รับอนุญาตจากศาล และท้ายที่สุด
กฎหมายได้ให้อำานาจนำาไปสู่การสั่งการหรือการดำาเนินการใดๆ เพื่อให้การชุมนุมนั้นต้องเลิกหรือยุติลง
บทบัญญัติเช่นนี้เป็นสิ่งยืนยันว่าร่างพระราชบัญญัติฉบับนี้มีข้อความที่อาจขัดรัฐธรรมนูญฯ จึงสมควร
แก้ไขดังที่ได้เสนอมาข้างต้น
